15/01/2025
GESCHIEDENIS VAN HET RAS
De Praagse rat is waarschijnlijk ons oudste nationale hondenras. De oorsprong is onlosmakelijk verbonden met het Tsjechische be**en, waar het vandaan komt. Vermeldingen van dit miniatuurras vinden we al in de oudste geschreven bronnen met betrekking tot onze nationale geschiedenis. We moeten ons niet laten misleiden door de vaagheid van de namen van het ras - de naam ratlík, die zelfs vandaag de dag vaak in de volksmond wordt gebruikt, is afgeleid van het Duitse woord "die Ratte" - een rat, dus in het Tsjechisch is het een rat, een hond oorspronkelijk gehouden om ratten uit te roeien. Zelfs vandaag de dag behouden sommige individuen van dit ras het vermogen om op muizen te jagen. De rat kan niet meer bij de ratten komen - en de rat is een heel andere soort, groter, roofzuchtiger en ook nog eens in grotere groepen te vinden - hij is al een te sterke rivaal voor de rat... De oorspronkelijke soort, waarna de rat kreeg zijn naam, was tegenwoordig geen gewone rat (Rattus norvegicus), maar gewone rat (Rattus rattus) - een belangrijke plaag, vooral in graanopslagplaatsen, waar hij niet alleen schadelijk is door directe consumptie graan, maar ook door een groot deel van de voorraden te besmetten met uitwerpselen en urine, waardoor deze onbruikbaar worden voor menselijke consumptie (de rat is drager van veel verschillende infectieziekten, bijvoorbeeld tyfus of salmonellose), en het is blijkbaar ook de belangrijkste gastheer van de pestvlo, die in de middeleeuwen epidemieën veroorzaakte, de builenpest. De rat zoekt een droge omgeving op en bewoont zeer vaak droge en warme grond, bijvoorbeeld boven schuren of graanschuren. Hij kan heel goed klimmen, en vroeger was de rat heel gebruikelijk in menselijke nederzettingen - en dat is de reden waarom onze rattenklimmer, die een soort vierpotige uitroeiing vertegenwoordigt, in de vroege middeleeuwen erg populair was. We weten niet hoe het er in de beginperiode uitzag, maar het is waarschijnlijk vergelijkbaar met hoe het nu is. In de barre middeleeuwen overleefde hij zonder problemen - hij woonde in kastelen, kloosters, patriciërshuizen, waar hij zijn plicht vervulde - en bewaakte de woningen van zijn meesters tegen kleine knaagdieren. We kunnen absoluut niet denken dat huiskatten zijn concurrentie waren - ze verspreidden zich pas rond de 15e eeuw in grotere mate in ons land (eerst in de hoogste samenleving) - dat wil zeggen grofweg achthonderd jaar later dan de rat...
Volgens volgens de gegevens was de rat in de kronieken een rustige, knuffelige en onderdanige hond, beslist geen luidruchtige waakhond. Hij leefde in de kennels en in de kasteelkamers samen met honden, windhonden en jachthonden, dus hij mocht absoluut geen ruzie zoeken met andere honden - gezien het gewichtsverschil zou hij geen enkel geschil overleven.
Aan de andere kant was hij een pittige, nog steeds levendige en snelle hond, met een aangeboren behendigheid en behendigheid die hij had verworven tijdens de jacht op knaagdieren.
Hij hield van zijn volk, was aanhankelijk, volgzaam en gehoorzaam, maar ook knuffelig en goedhartig, dus werd hij een favoriete vriend van kinderen.
De vroegste vermelding van de loopvogels vinden we bij de kroniekschrijver Eginhard, ook wel Einhart genoemd (leeftijd 770-840), die in zijn kroniek het geschenk van een zekere Tsjechische prins L**h optekende (ik moet er hier op wijzen dat het waarschijnlijk geen geschenk was). eigennaam, maar een aanduiding van bijvoorbeeld rang; een woord l**h werd toen gebruikt in de zin van voivode, of misschien ouderling) - dit laatste als uiting van goede wil (en misschien ook als onderdeel van het vredeshulde) schonk een rat aan keizer Karel I de Grote, die in 791 tevergeefs probeerde het grondgebied van het huidige Midden-Bohemen te veroveren.
Ook weten we uit Poolse bronnen over twee rattenhonden van Tsjechische afkomst in de kennel van de Poolse koning Boleslav II. De Stoute - soms ook wel Boleslav Štědrý genoemd (regeerde in de jaren 1058-1076 als Poolse prins, 1076-1079 als Poolse koning). Dit zijn de archieven van de Poolse kroniekschrijver Gallo Anonymus (de auteur van de oudste Poolse kroniek), die zegt: "Bovenal hield Boleslav de Stoute, het toppunt en schild van ons land, vanuit zijn kennel twee kleine honden, in wier aderen er stroomde geen Pools bloed, maar puur Slavisch bloed, bloed gedoneerd uit oprechte broederliefde, afkomstig uit broederlijk Bohemen". In de literatuur wordt wel eens beweerd dat het een geschenk was van onze prins Vladislav II, maar deze redenering lijkt mij persoonlijk niet waarschijnlijk. Boleslav II Smělý was de zoon van Casimir Karel I, Prins van Polen (1039-58) en zijn vrouw Dobroněga van Kijevska. Zijn zus Svatava was vanaf 1062 de vrouw van de toen regerende Tsjechische prins Vratislav II, en blijkbaar waren van hem de genoemde twee ratten van het Praagse ras afkomstig.
Het is een historische paradox dat aan het einde van de regering van Boleslav II. Zijn broer Vladislav Heřman I (de toekomstige prins van Polen), die trouwde met Judith, de dochter van onze prins Wratislaus II, kwam tegen hem in opstand. (en de toekomstige Tsjechische koning).
De Franse kronieken verschaffen ons voor de verandering met bepaalde tussenpozen aanvullende gegevens. De Franse historicus Jules Michelet citeert ze in zijn werk History of France (Histoire de France), en maakt melding van de schenking van drie ratten van Tsjechische afkomst, waarmee de Tsjechische koning Karel IV. schonk de Franse koning Karel V tijdens zijn bezoek aan Frankrijk (dit was in de herfst van 1377). Bij zijn dood schonk koning Karel V het aan zijn zoon Karel VI. twee van die drie kleine ratten - wat er ondertussen met de derde is gebeurd, wordt nergens vermeld. Ze waren zeker niet de enige drie ratten in die tijd - verdere vermeldingen van hun voorkomen houden verband met de volgende Tsjechische koning, Wenceslas IV. (1378 – 1419), die in het algemeen niet van honden hield, maar dol was op Duitse Doggen (een van hen was fataal voor zijn vrouw, Johanna van Beieren, die werd verstikt door een Duitse Dog), en ook voor ratten - hij was vaak berispt door priesters vanwege deze "onwaardige hobby". Zelfs tijdens zijn geheime bezoeken aan Praagse herbergen en kuuroorden had hij een favoriete rat bij zich, die door zijn favoriete bediende in een soort buiging werd gedragen.
Verdere citaten zijn vooral te vinden in historisch materiaal uit de tijd van keizer Rudolf II. (1576-1611). Deze vorst zou ook de vrede tussen de honden hebben gezocht – voor de afwisseling de jachthonden, maar ook met twee paar chihuahua's en een hele roedel (er worden achttien exemplaren genoemd) ratten. We kunnen b.v. prof. Weiss: "Rudolf II. (1576-1611) vond altijd troost en een heldere geest te midden van een troep jachthonden en vier ratliks. Van de oorspronkelijke vier individuen groeiden de nakomelingen uit tot achttien Ratlíks - Ratten. Het was een voorbeeldig voorbeeld van veredelingswerk.” Tegelijkertijd hield Vilém uit Rožmberk ook ratten aan het hof van de burggraaf in Praag, en hoogstwaarschijnlijk ook op zijn landgoed in Zuid-Bohemen. Tegelijkertijd waren de rattenvangers aanwezig in de keizerlijke brouwerij in Krušovice (Rudolf II bepaalde ook hun aantal in zijn decreet - het mocht niet onder de vijf komen).
Het lot van de Tsjechische staat werd ook voor de ratrace bijna fataal: de nederlaag op Bílá Hora betekende een vermindering van het belang van het hele land, de Praagse Burcht en de Praagse ratrace. Gelukkig waren vertegenwoordigers van dit ras in die tijd al doorgedrongen tot de lagere sociale lagen, waar ze vele generaties overleefden zonder enige belangrijke historische gegevens. Maar na verloop van tijd bereikten hun nakomelingen opnieuw de gekroonde hoofden. In Karlovy Vary werd ook een rattenfokker gefokt, die de basis legde voor het nieuwe Weense ras. Aartshertogin Maria Theresa (*Florence, 14.1.1767, +Leipzig 7.11.1827), de dochter van keizer Leopold II, net van haar kuuroordverblijf in Karlovy Vary. en Maria Luisa van Spanje, en de vrouw van koning Anton van Saksen (*Dresden 27.12.1755, +Pilnice 6.6.1836) namen een vrouwtje weg wier pups later niet alleen de voorouders werden van het genoemde Weense ras, maar ook van het ras van de Toscaanse Habsburgers, die hen van Wenen naar Italië brachten en vervolgens naar zijn eilandlandgoed in West-Bohemen.
Behalve dat ze in kronieken worden genoemd, worden de rattenvangers ook vaak afgebeeld op schilderijen van het Praagse koninklijke en later keizerlijke hof, op schilderijen van de Rosenbergs, op schilderijen van kuuroordgasten in Karlovy Vary (vooral de Russische en Saksische aristocratie in de 16e eeuw). -19e eeuw maakt graag portretten en keerde terug naar haar landgoederen met een voltooid portret), verder schilderijen van de Weense en Toscaanse hoven Habsburgers. Het probleem blijft hier echter de kleurverandering - de ratten zijn bijna allemaal zwart met geelbruin, maar kijkend naar de kleur van de menselijke gezichten (die qua kleur vaak sterk doen denken aan mulatgezichten), kunnen we terecht denken dat er bruine loopvogels ook. En een ander punt dat ik wil noemen houdt hiermee verband: het gaat over de kleurvariabiliteit van deze honden.
Als we naar de Tsjechische nationale rassen kijken, zien we dat de meest populaire honden in ons land zwarte honden met een bruine kleur waren (Choda-herder of de nu uitgestorven Tsjechische tarach). Deze kleuring is ook typisch voor de rat. Met betrekking tot de bovengenoemde verandering in de kleur van onze oude schilderijen kunnen we begrijpelijkerwijs de mogelijkheid van een andere kleurvariant aanvaarden: bruin rotan met bruin. Volgens de gegevens fokte Vilém uit Rožmberk een andere kleurvariant: een blauw-en-verbrande rat aan het hof van de burggraaf in Praag. Tegelijkertijd werden geelgekleurde ratten gevonden in de keizerlijke brouwerij in Krušovice (zie het genoemde keizerlijke decreet over de naleving van het minimumaantal van hun stukken). In Karlovy Vary werd een andere kleurvariëteit gefokt (misschien tot de Tweede Wereldoorlog) - de harlekijn (witte en zwarte ekster), en van daaruit kwam het vrouwtje, dat in Wenen de basis legde voor een nieuw ras (ook een harlekijn, maar met donkere kleuren). bruine tot zwarte platen op een zilvergrijze of roodgrijze achtergrond - hier kunnen de partners van dit vrouwtje en haar puppy's worden getraceerd met hun kleurbijdrage).
Als we de gegeven gegevens evalueren, zullen we zonder enige twijfel ontdekken dat de ratrace sinds het jaar 800 onlosmakelijk verbonden is met het Tsjechische land. Twaalf eeuwen - dat is meer dan genoeg om het behoud ervan te verdienen en door te geven aan toekomstige generaties...
Igor Hroznata Adamovič
