17/08/2021
Moja strona internetowa chwilowo nie istnieje, ale wraz z jej utratą, utracony został też dostęp do artykułu o Feh. Wrzucam go tu. Pamiętajcie, spytać hodowcę, przed zarezerwowaniem pieska, o to, czy jego rodzice mieli wykonane badanie genetyczne.
Artykuł napisany jest przez lekarza stomatologa DentalVet Anna Misztal-Kunecka
Abu ma FEH i przez to wiele problemów.
O FEH/AI słów kilka…
Budowa korony zęba
W budowie korony zęba można wyróżnić 3 warstwy- zewnętrzną, środkową i wewnętrzną.
Zewnętrzna warstwa to szkliwo, które w 97% składa się z wapnia i fosforu i stanowi najtwardszą substancję w całym organizmie. Wytwarzana jest w procesie formowania korony zęba przez komórki zwane amelioblastami. Nie posiada zakończeń nerwowych ani naczyń krwionośnych. U zwierząt warstwa szkliwa jest cienka, mniejsza niż 1mm i nie ulega regeneracji ani procesom wymiany.
Warstwa środkowa,która stanowi największą część całego zęba to zębina. Skład mineralny zębiny jest bardzo podobny do kości. Jest to struktura żywa-w bardzo licznych kanalikach zębinowych ułożonych pod odpowiednim kątem przebiegają włókna i zakończenia nerwowe. Ich funkcja polega na odbieraniu bodźców zewnętrznych -bólowych. W 1mm2 zębiny znajduje się ok. 50 000 kanalików zębiny-a co za tym idzie –utrata 1cm powierzchni szkliwa powoduje odsłonięcie 3-4 mln zakończeń nerwowych!
Warstwa wewnętrzna korony zęba to miazga składająca się z tkanki łącznej, nerwów i naczyń krwionośnych. To tzw. „centrum dowodzenia” zęba, które zaopatruje i odżywia ząb.
Patomechanizm
Hipoplazja szkliwa może mieć charakter wrodzony lub nabyty.
Wrodzona - występuje głównie u charcików włoskich i pudli i ma podłoże genetyczne. Amelogenesis Imperfeccta (AI) / Familial Enamel Hypoplasia (FEH) warunkowana jest przez 6 genów: AMELX,ENAM, FAM83H, MMP20, KLK4, WDR72 a w samej syntezie szkliwa udział bierze pond 300 genów.
Występowanie objawów choroby (AI/FEH) ma charakter autosomalny recesywny. Heterozygoty są „nosicielem” genu hipoplazji, jednak same nie wykazują objawów choroby.
Nabyta hipoplazja szkliwa może obejmować pojedyncze zęby lub mieć charakter uogólniony. Hipoplazja pojedynczych zębów ma podłoże zazwyczaj urazowe- po silnym uderzeniu, walce szczeniaków miedzy sobą lub nieumiejętnej i przedwczesnej ekstrakcji zęba mlecznego. Uogólniona hipoplazja wystąpić może wskutek choroby przebiegającej z wysoką gorączką powyżej 48h (stąd zwykło się mówić o zębach tzw. „ponosówkowych”, choć nie tylko nosówka jest chorobą wywołującą hipoplazję).
Hipoplazja widoczna jest na zębach stałych, gdyż zaburzenia w budowie szkliwa występują w procesie formowania się korony zęba, gdy na zewnątrz widoczne są prawidłowo uformowane zęby mleczne, a korona zęba stałego jest jeszcze niewidoczna.
Objawy
Zęby objęte hipoplazją-ponieważ nie posiadają warstwy ochronnej lub mają ją zbyt cienką- bardzo szybko pokrywają się płytką nazębną i kamieniem. Zęby są chropowate, cienkie i szpiczasto zakończone. Często przybierają kolor ciemnożółty i brązowy. W skrajnych przypadkach widoczne są liczne zagłębienia i dodatkowe bruzdy na powierzchni zębów. Hipoplazja może pogłębiać i przyspieszać chorobę przyzębia wywołując silne zapalenie dziąseł i powstawanie kieszeni patologicznych.
Leczenie
Najważniejszym elementem leczenia jest wczesne rozpoznanie choroby. Najlepiej w tym celu udać się do lekarza zajmującego się stomatologią weterynaryjną, mającego doświadczenie w prowadzeniu i leczeniu hipoplazji. Nie należy lekceważyć jej objawów, gdyż odsłonięcie kanalików zębiny prowadzi do znacznie szybszego wypływu płynu z kanalików zębiny na zasadzie efektu kapilarnego. Powoduje to deformacje zakończeń nerwowych, pobudzenie nerwów i w rezultacie ból. Psy u których występuje hipoplazja są nadwrażliwe na ciepło, zimno i wysuszenie. Długotrwałe drażnienie zakończeń nerwowych może doprowadzić do martwicy miazgi zęba, powstania zmian okołowierzchołkowych oraz przetok. Aby temu zapobiec należy zabezpieczyć zęby odpowiednimi materiałami kompozytowymi. Dobór materiałów zależny jest od rozległości zmian w jamie ustnej, stanu przyzębia i typu użytkowego psa. Bardzo ważna jest też odpowiednia profilaktyka- codzienne mycie zębów oraz stosowanie przekąsek stomatologicznych zaleconych przez lekarza sprawi, że pies dłużej będzie cieszył się zdrową jamą ustną. Dobór przekąsek i past również zależny jest osobniczo- każdy pacjent wymaga indywidualnego podejścia, dlatego ważna jest rozmowa z zaufanym lekarzem.
W celu ograniczenia występowania choroby u charcików zaleca się wykonywanie badań genetycznych ( w Polsce takie badania wykonuje laboratorium Laboklin- oznaczenie AI). Oznaczenie wykonuje się z krwi-zatem samo badanie nie jest wcale bolesne dla psa. Mądre podejście i krzyżowanie psów jest cechą doskonałego hodowcy- lekarz weterynarii na pewno pomoże Państwu zinterpretować wyniki i tak krzyżować z sobą psy, by rodziły się zdrowe i szczęśliwe szczeniaki, bez hipoplazji.