12/04/2024
සුනඛ පාර්වෝ වයිරසය Canine parvovirus:
(CPV) යනු සුනඛයන්ගේ ඉතා ඉක්මනින් බෝවන වෛරස් රෝගයක් වන අතර එය සාමාන්‍යයෙන්
බලු පැටවුන් තුළ උග්‍ර ආමාශ ආන්තරයික රෝග ඇති කරයි. මෙම රෝගය බොහෝ විට සති හයත් 20ත් අතර පැටවුන්ට බලපාන නමුත්
වැඩිහිටි සතුන් ද සමහර විට බලපායි. රෝගයේ
දුර්ලභ ප්‍රභේදයක් ඉතා කුඩා (අලුත උපන්) බලු පැටවුන් තුළ දැකිය හැකිය. එය මයෝකාඩයිටිස් හෘද පේශිවල (ඉදිමුව ) නමින් හැදින්වේ.
✨️Parvovirus ආසාදනයට හේතුව කුමක්ද?
"parvo", canine parvovirus type 2 (CPV) නමින් හැඳින්වෙන රෝගය ඇති කරන වෛරසය ප්‍රථම වරට යුරෝපයේ සුනඛයන් අතර 1976 දී පමණ මතු විය. 1978 වන විට වෛරසය පාලනයකින් තොරව
ව්‍යාප්ත වූ අතර එමඟින් ලොව පුරා මයෝකාඩයිටිසහ බඩවැල්වල දැවිල්ල ඇති විය. මෙම වෛරසය බල්ලන්ට පමණක් සීමා වූවක් නොව, කොයෝට්, වෘකයින් වැනි වන සතුන්, හිවලුන්, රැකූන් සහ වල් ඌරන්
ඇතුළු අනෙකුත් වන සතුන් තුළ ආසාදන වී ඇත. CPV බළලුන්, මින්ක් සහ අනෙකුත් සතුන් ආසාදනය කිරීමට 1920 ගණන්වල සිට දන්නා වෛරසයක් වන feline panleukopenia වෛරසය (FPV) සමඟ සමීපව
සම්බන්ධ වේ. CPV හටගන්නේ FPV හි ජාන විකෘති 2ක් හෝ 3ක ප්‍රතිඵලයක් ලෙසින් වන අතර එමඟින් සුනඛයන් ආසාදනය කිරීම සඳහා එහි ධාරක පරාසය පුළුල් කිරීමට
ඉඩ සලසයි. එය පළමු අසාධානයෙන් දශක තුනකට පසුව, 1970 ගණන්වල අග භාගයේ ඵලදායී එන්නත්
දියුණූ කිරීම හේතුවෙන් CPV මාරාන්තික රෝග සහිත
බලු පැටවුන්ට සහ වර්ධනය වෙමින් සිටින සුනඛයන්ට වැල්දෙන්නේ අඩුවෙන්, නමුත් පැතිර යාම තවමත් නිතර සිදුවන අතර සුනඛයින්ට එන්නත් කිරීම
අතිශයින්ම වැදගත් වේ.
✨️බල්ලා ආසාදනය විය හැක්කේ ඇයි සහ කෙසේද?
සුනඛ පාර්වෝ වයිරසය ඕනෑම පරිසරයක පාහේ දක්නට ලැබේ, නමුත් වෛරසය සමඟ
සම්බන්ධවන සෑම බල්ලෙකුටම ආසාදනය නොවේ. සුනඛයාගේ ප්‍රතිශක්තිකරණ තත්ත්වය සහ සුනඛයා
නිරාවරණය වන වෛරස් සංඛ්‍යාව ඇතුළු සාධක කිහිපයක් ආසාදනයේදී ක්‍රියාත්මක වේ. සාධකවල
සංයෝජනය නිවැරදි නම් සහ බල්ලෙකු ආසාදනය වුවහොත්, වෛරසය ශරීර ගතවූ විට විට නිශ්චිත සිදුවීම් මාලාවක් ආරම්භ වේ.
✨️ආසාදනය අතරතුර සිදු වන්නේ කුමක්ද?
බල්ලෙකු හෝ බලු පැටියෙකු ආසාදනය වූ පසු,
පළමු රෝග ලක්ෂණ ආරම්භ
වීමට දින තුනක් සිට හතක් දක්වා කාලය ක් ගතවේ. සුනඛයා තුළ, සාර්ථකව රෝගය ඇති කිරීම සඳහා CPV සෛල වේගයෙන් බෙදීමේ උපකාරය අවශ්‍ය වන අතර, වෛරසය
සාමාන්‍යයෙන් ආරම්භ වන්නේ උගුරේ ටොන්සිල්ස් හෝ වසා ගැටිති වලට පහර දීමෙනි. වසා ගැටිති තුළට ඇතුළු වූ පසු, වෛරසය සාමාන්‍යයෙන්
ලිම්ෆොසයිට් (සුදු රුධිරාණු වර්ගයක්) තුල දින එකක් හෝ දෙකක් සැඟවී එහි බොහෝ පිටපත් නිර්මාණය කර ආක්‍රමණය කරයි. මෙම වෛරස් ලිම්ෆොසයිට් තුළට ගමන්
කරයි, එහිදී ඒවා ධාරකයාගේ ප්‍රතිජීවක වලින් ආරක්ෂා වී රුධිරයට ඇතුල් වේ. මෙම CPV-
ආසාදිත ලිම්ෆොසයිට බොහෝමයක් අවසානයේ
මිය යන අතර, සංසරණ ලිම්ෆොසයිට් ගණන අඩු කිරීමට හේතු වන අතර එය ලිම්ෆෝපීනියා ලෙස හැඳින්වේ. රුධිර ප්‍රවාහයට ඇතුළු වූ පසු,
වෛරසය නැවතත් වේගයෙන් බෙදෙන සෛල
ඉලක්ක කරයි, ඇටමිදුළුවල සහ කුඩා අන්ත්‍රයේ
බිත්තිවල ඇති සෛලවලට දැඩි ලෙස පහර දෙයි. ඉතා තරුණ සුනඛයන් තුළ, CPV හෘද පේශිවල දැවිල්ල, ඉදිමුව, දුර්වල ක්‍රියාකාරිත්වය සහ දුර්වල රිද්මයට හේතු විය හැක.
ඇට මිදුළු තුළ, වෛරසය වර්ධනය නොවූ ප්‍රතිශක්තිකරණ සෛල විනාශ කිරීමෙන් සහ
ආරක්ෂිත සුදු රුධිරාණු ප්‍රමාණය පහත වැටීමෙන් ශරීරයට ආරක්ෂා වීමට ඇති හැකියාව දුර්වල කරයි. මෙය වෛරසයට දරුණුතම හානිය සිදු කරන ආමාශ ආන්තරයික මාර්ගය ආක්‍රමණය කිරීම සැලකිය යුතුයි.
වයිරසය මෙම විනාශය ඇති කරන්නේ කුඩා අන්ත්‍රයේ අපිච්ඡද, පෝෂ්‍ය පදාර්ථ අවශෝෂණය කර ගැනීමට උපකාර වන ශ්ලේෂ්මල පටලය ඉලක්ක
කර ගැනීමෙනි. මෙම ශ්ලේෂ්මල පටලය සහ බඩවැලේ සිට ශරීරයට
බැක්ටීරියා ආක්‍රමණයට සහ තරල නැතිවීමට සහ බැක්ටීරියා ආක්‍රමණයට එරෙහිව තීරණාත්මක ප්‍රධාන
බාධකයක් සපයයි.
එපිටිලියල් මතුපිට සෑදෙන සෛල කෙටි කාලීන වන අතර ලිබර්කෝන්ගේ ගුප්ත ලෙස හැඳින්වෙන වේගයෙන් බෙදෙන ප්‍රදේශවල උපත ලබන නව සෛල මගින් අඛණ්ඩව ප්‍රතිස්ථාපනය වේ.
වෛරසය නව අපිච්ඡද සෛල උපත ලබන මෙම ගුප්තකේත ආක්‍රමණය කරන අතර බඩවැල්
මතුපිට නැවත නව අපිච්ඡද සෛල උපදවීමට ශරීරයට ඇති
හැකියාව අක්‍රීය කරයි. පැරණි සහ මිය යන සෛල නැවුම් නව සෛල සමඟ ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීම
වැළැක්වීමෙන්, වෛරසය ප්‍රමාණවත් ලෙස පෝෂ්‍ය පදාර්ථ අවශෝෂණය කර ගැනීමට, මලපහ
කිරීමට තරල නැතිවීම වැළැක්වීමට හෝ බඩවැලේ සිට ශරීරයට බැක්ටීරියා ගමන් කිරීම වැළැක්වීමට බඩවැල් මතුපිටට නොහැකි වේ.
බොහෝ දෙනෙක් රෝග ලක්ෂණ අනුව රෝග නිගමනය කරන නමුත් රෝගය නිරීක්ෂණය කරන නිවැරදි ක්‍රමය පහත පරිදි වේ.
CPV වල පැවැත්ම සඳහා වඩාත් සුලභ හා පහසුම පරීක්ෂණ ක්‍රමය වන්නේ මල ELISA පරීක්ෂණයයි. ELISA යනු එන්සයිම-සම්බන්ධිත ප්‍රතිශක්තිකරණ විශ්ලේෂණය සඳහා වන කෙටි යෙදුමකි, එය නිවසේ ගර්භණී පරීක්ෂණ වලදී භාවිතා කරන තාක්ෂණයට සමාන වේ. ELISA පරීක්ෂණයකදී, parvovirus සඳහා ප්‍රතිදේහ පරීක්ෂණ කුටියක මතුපිට නිශ්චල වේ. කුටියට මල සාම්පලයක් එකතු කරන අතර, මළපහ තුළ ඇති විය හැකි parvovirus ප්‍රෝටීන වලට ප්‍රතිදේහ සම්බන්ධ වේ. එවිට වර්ණ වෙනස් කරන රසායන ද්‍රව්‍යයක් කුටියට එකතු කරනු ලබන අතර, parvoviruses ප්‍රතිදේහවලට සම්බන්ධ වී ඇත්නම්, එම රසායනිකය වර්ණය වෙනස් කර “ධනාත්මක” ප්‍රතිඵලයක් පෙන්නුම් කරයි. CPV f***l ELISA පරීක්ෂණ සාමාන්‍යයෙන් මිනිත්තු 15කට අඩු කාලයකින් ඔබේ පශු වෛද්‍යවරයා විසින් සම්පූර්ණ කළ හැක. ELISA පරීක්ෂණය තරමක් නිවැරදි වුවද, එය ඉඳහිට ව්‍යාජ ධනාත්මක හෝ ව්‍යාජ ඍණාත්මක ප්‍රතිඵල ලබා දිය හැක, එබැවින් රෝග විනිශ්චය තහවුරු කිරීම සඳහා වැඩිදුර පරීක්ෂණ අවශ්‍ය විය හැකිය. පශු වෛද්‍යවරුන් විසින් මල සාම්පල වලින් CPV හඳුනා ගැනීම සඳහා පොලිමරේස් දාම ප්‍රතික්‍රියාව (PCR) නම් ශිල්පීය ක්‍රම භාවිතා කරන පරීක්ෂණයක් මත ද විශ්වාසය තැබිය හැකිය. CPV මල PCR පරීක්ෂණය ආසාදිත බල්ලෙකුගේ මළපහ තුළ CPV වලට විශේෂිත වූ වෛරස් DNA වල කුඩා කොටස් හඳුනා ගනී. මෙම පරීක්ෂණය ඉතා නිවැරදියි (CPV f***l ELISA ට වඩා වැඩි), නමුත් PCR මත පදනම් වූ පරීක්ෂණ සිදු කිරීම සඳහා විශේෂඥ රසායනාගාරයකට මල සාම්පලයක් යැවීම අවශ්‍ය වේ, එබැවින් සාමාන්‍යයෙන් CPV මළ ELISA වලට වඩා වැඩි කාලයක් අවශ්‍ය වේ. සුදු රුධිරාණු ගණන පිළිබඳ සරල මිනුමක් බොහෝ විට CPV රෝග විනිශ්චය සඳහා සායනය වේ. Parvovirus ආසාදනය කරන පළමු දෙය අස්ථි ඇටමිදුළු වන බැවින්, අඩු සුදු රුධිරාණු ගණන CPV ආසාදනය විය හැක. බල්ලෙකුට ධනාත්මක ELISA කියවීමක් සහ අඩු සුදු රුධිරාණු ගණන යන දෙකම තිබේ නම්, CPV පිළිබඳ තරමක් විශ්වාසදායක රෝග විනිශ්චයක් කළ හැකිය.
පාචනය පාලනය කිරීම සඳහාද ඖෂධ සමහර විට ප්‍රයෝජනවත් විය හැක . බොහෝ සුනඛයන්ට
වෛද්‍ය ප්‍රතිකාරය නියමිත වේලාවට ආරම්භ කළහොත් එයට ප්‍රතිචාර දක්වන අතර CPV ආසාදනයෙන් සුවය ලබන එම සුනඛයන් ඔවුන්ට ආසාදනය වූ ක්‍රියාවට එරෙහිව ජීවිත කාලය පුරාම ආරක්ෂිත ප්‍රතිශක්තිය රඳවා ගනී.
CPV සඳහා ඵලදායී සුනඛ එන්නත් ගණනාවක්
පැමිණීමත් සමඟ, මෙම බෝවෙන රෝගය බල්ලන්ට තර්ජනයක් නොවන බවට පත්ව ඇත. සුරතලාට එන්නත් කිරීම විකල්පයක් ලෙස නොසැලකිය
යුතුය - එය අනිවාර්ය වේ. පශු වෛද්‍යවරුන්
සාමාන්‍යයෙන් CPV එන්නත ලබා දෙන්නේ
ඩිස්ටම්පර්, සුනඛ ඇඩිනෝ වයිරස් සහ පැරයින්ෆ්ලුවෙන්සා එන්නත් ඇතුළත් වන සංයෝජන එන්නතක කොටසක් ලෙස ය. බලු පැටවෙකුගේ වයස සති 6 සිට අවම වශයෙන් සති 16 දක්වා සති 3 සිට 4 දක්වා මෙම එන්නත් ලබා දෙනු ලැබේ. බූස්ටර
එන්නත වසරකට පසුව නිර්දේශ කරනු ලැබේ.
parvovirus අසාමාන්ය ලෙස දැඩි වේ. තද ශීත කාලයේදී දී පවා සතෙකුගෙන් පිටත මාස ගණනක් ජීවත් වීමට ඔවුන්ට හැකියාව ඇති අතර බොහෝ ගෘහස්ථ පිරිසිදු කිරීමේ නිෂ්පාදන වලට ප්‍රතිරෝධී වේ. ආසාදිත සුනඛයින්ට වෛරස් විශාල ප්‍රමාණයක් වැගිරවිය හැකි අතර, ආසාදිත සුනඛයෙකුට නිරාවරණය වූ ප්‍රදේශයක් විෂබීජහරණය කිරීම අපහසු වේ. CPV ආසාදනය වී ඇති ඕනෑම සතෙක් වෙනත් සුනඛයන්ගෙන් හුදකලා කිරීමේ වැදගත්කම මෙම කරුණු ඉස්මතු කරයි. බොහෝ පරිසරයන් (සුනඛ උද්‍යාන, තණකොළ සහ නිවෙස් ඇතුළුව) නිතිපතා විෂබීජ නාශක නිෂ්පාදන වලින් පිරිසිදු කර නොමැති බැවින්, බලු පැටියෙකු කිසිදු අනතුරු ඇඟවීමකින් තොරව CPV වෙත නිරාවරණය විය හැකි අතර, එන්නත් ආරක්ෂාව වඩාත් වැදගත් වේ
තොරතුරු :අන්තර්ජාලය ඇසුරෙනි.
සැකසුම :✍️භාෂිණි✍️
