09/11/2024
Avian pox වෛරසය (ගෙඩි රෝග) (Pigeon Pox)
රෝග සහ ප්‍රතිකාර 4 වන කොටස
AvipoxVirus වල අනු ප්‍රභේදයක් වන PigeonPox ඇතිවන්නේ පරවියන්ට ආවේණික වූ පොක්ස් වෛරස් ප්‍රභේදයකිනි.
මේ වෛරසයට වික්‍රියාවන් ගණනාවක් ඇත. බොහො විට හමේ කුඩා ගෙඩි පමණක් ඇති වේ. සමහර වික්‍රියා මගින් ඇසේ හා දිවේ හා හොටේ විකෘතිතාවයට මෙන්ම එම කොටස් අහිමිවීම පවා සිදුවිය හැකිය. පොක්ස් යනු කුරුල්ලන් මිය යාමේ රෝගයකට වඩා අපහසුතාවයක් ඇති කරන රෝගයකි.
පරවියන්ට මෙය ආකාර කිහිපයකින් අසාදනය වේ. ඒ ආකාර ලෙස,
*Skin form
සම මත වියළි කබොල සහිත කුහර සහිත ඉන්නන් වැනි ගෙඩි ඇතිවේ. මෙය ඉතා සුලභ ආකාරයකි.
*diphtheritic form (mucosal form)
මුඛයේ සහ ඉහළ ශ්වසන පත්රිකාවේ ශ්ලේෂ්මල පටලවල තෙත්, නෙරෝටික් තුවාල වර්ධනය වන ඩිප්තෙරිටික් ස්වරූපයයි. කහ පැහැති බිබිලි ඇති වේ. මේ ආකාරය ඉතා අඩු අතර, මෙයින් ස්වසන පද්ධතිය හා ආහාර ගැනීමේ භාදාවන් ඇති වී මරණය පවා සිදු විය හැක. බොහෝ අය මේ අකාරයේ pox වෛරසය, Cranker ලෙස වරදවා වටහා ගන්නා අතර, මෙම දෙකේ වෙනස සොයා ගැනීමට අපහසුය. අන්වීක්ශ නිරීක්ෂණයකින් පමණක් එය නිවරුදිව සොයා ගත හැක.
නමුත්, ඊට අමතරව එය සොයා ගැනීමට මා පුද්ගලිකව භාවිතා කරණ පහසු ඉගි කිහිපයක් ලෙස,
*පරවියාගේ යට සිට හොට දක්වා මනංකල්පිතව ඉරක් සිතා ඒ ඉර මත පමණක් ආසාදනය පවතින්නේ නම් එය pox වීමට වැඩි ඉඩක් ඇත.
*Canker ආසාදන අපිලිවෙලට තැනින් තැන ඇතිවී ඇති අතර, ඒවා ඉවත් කිරීමට හැකිය. නමුත් pox මගින් ඇතිවන බිබිලි ඉවත් කිරීමට නොහැක.
*Canker ඇති සතුන් අසනීප රෝග ලක්ෂණ පෙන්වන අතර, Pox සෑදුන පක්ෂීන් සාමාන්‍ය ආකාරයට සිටී.
*Systemic infection
මේ ආකාරය බොහෝ සෙයින් සුලභ අකාරයකි. ශරීරයේ පිහාටු නොමැති කොටස් වන පාද, ඇස් වටා, හොට සහ හිස මුදුන වැනි ස්තාන වල ආසාදනය කරයි. මෙය බොහෝ සුලභම ආකාරයයයි.
නමුත් මේ ඉහත ආකාර සියල්ලන්හී ලක්ෂණ පෙන්වන අවස්ථාවන් මා හට නිරීක්ෂණය වී ඇත. ඒ මක් නිසාද වෛරස දේශගුණික තත්වයන්ට ඔරොත්තු දෙන ලෙස වෙනස් වීම සිදු කරන නිසා, ප්‍රධාන ආකාර වලින් වෙනස් වු වෛරසයන්ද ඇත.
මෙම රෝගය සාමාන්යයෙන් මෘදු එකක් ලෙස සලකනු ලබන අතර, ආසාදනය වූවත් බහුතරයකට රෝග වල කිසිදු සලකුනක් නොපෙන්වයි.
රෝගය ඇති පක්ෂීන්ගේ කඳුළු, කෙල සහ සමහර විට ඔවුන්ගේ අපද්‍රව්‍යවලින් වෛරසය බැහැර කරයි. කුරුල්ලන්ට ආසාදනය වීමට නම්, වෛරසයට ඇතුල් වීම සඳහා මුඛය හෝ ඇහි බැම ආවරණය කරන සමේ හෝ ශ්ලේෂ්මල පටලයේ බිඳීමක් අවශ්‍ය වේ.
ආසාදිත කුරුල්ලෙකුගේ සමග සටනකදී හොටේ සම කැඩී ගොස් වෛරසය අඩංගු කෙල කුඩා ප්‍රමාණයක් ඉතිරි වන විට සාමාන්‍ය සම්ප්‍රේෂණ වේ. මෙම හේතුව නිසා සටන් කරන කුරුල්ලන් හොට ඇස් වටා නිතරම තුවාල වන බැවින් ඉක්මනින් ආසාදනය වේ.
ප්‍රතිශක්තිකරණය අඩු පැටවුන්ට විශේෂයෙන්ම ආසාදනයේ රෝග ලක්ෂණ ඉක්මනින් පෙන්වනු ලබයි. බොහෝ කූඩු වල මේ රෝගයෙන් පීඩා විඳිනු ලබන්නේ කුඩා පැටවුන්ය.
මදුරුවන් සහ අනෙකුත් ලේ උරා බොන කෘමීන්ට ද රෝගය සම්ප්රේෂණය කළ හැකි නමුත් සාමාන්යයෙන් ශරීරයේ පිහාටු නොමැති කොටස් වලට පමණක් ප්‍රවේශ විය හැකි අතර එමඟින් හිස වටා සහ පාදවලින් ආසාදනය ඇති කරයි.
මැස්සන් හා මයිටාවන් ද වෛරසය පැතිරවිය හැකි අතර ශරීරයේ පිහාටු සහිත කොටස් මගින් ආසාදනයය ඇතිවීමටද හේතු විය හැක. පානය කරන ජල බදුනෙන් හෝ නාන ජලය බෙදා හදා ගන්නා විට, වෛරසය ජලය හරහා සම්ප්රේෂණය විය හැක. ස්නානය කරන ජලය බෙදා ගැනීමේදී, වෛරසය පිහාටු තුලින් ආසාදනය විය හැකිය.
ආසාදනයෙන් පසුව, වෛරසය මුලින්ම මුලින්ම ඇතුලත් වූ ආකාරය අනුව එම ස්තාන වල රෝග ලක්ෂණ පෙන්වයි. වෛරසය අක්මාව හා ප්ලීහාව තුළ ස්ථානගත වීමට සහ ප්‍රතිවර්තනය වීමට පෙර රුධිර ප්‍රවාහයට ඇතුල් වේ, එය ප්‍රාථමික මට්ටමයි.
පසුව වෛරසය පෙණහලු තුළ ස්ථානගත වීමට පෙර රුධිර ප්‍රවාහයට (ද්විතියික වයිරස් මට්ටමයි) Viral Bronchopneumonia ඇති කරයි. එමගින් ස්වසන පද්ධතියට හානි වීම මගින් මරණය පවා ඇතිවිය හැක. මේ මට්ටම් තීරණය වන්නේ පරවියාගේ ප්‍රතිශක්තිකරණ හැකියාව මත වේ.
රෝග ලක්ෂණ ගැන කතා කළොත්, මේ සියල්ල සාමාන්යයෙන් ආසාදනය වී දින 14 ක් ඇතුළත සිදු වේ. සාමාන්යයෙන් රෝග ලක්ෂණ නොපෙන්වයි. සමහර පක්ෂීන්, විශේෂයෙන් ආසාදනයෙන් දින 7 සිට 14 දක්වා කාලය තුළ,
තරමක් නිශ්ශබ්දව හා සුදුමැලි විය හැක
පිපාසය වර්ධනය විය හැක,
ඇසේ අයිරිස් වල දැවිල්ල සහ ඇස් වටා සුදුමැලි විය හැක.
පිහාටු රහිත ශරීරයේ ප්‍රදේශ වල සෙමින් වර්ධනය වන ඉන්නන් මෙන් ගෙඩි දක්නට හැකිය. විශේෂයෙන් ඇස් වටා, හොටේ සහ කකුල්වල.
මුඛයේ කහ පැහැති පැල්ලම් දක්නට හැකිය.
ප්‍රතිකාර
********
ආසාදිත පරවියෙකු දුටු වහාම සියළු සතුන්ව පරික්ශාවට ලක්කර ආසාදිත පක්ෂීන් වෙන්කිරීම වඩාත් වැදගත් වේ.
ආසාදිත පක්ෂීන් වෙනමත්, ආසාදනය නොවූ දුර්වල පක්ෂීන් වෙනමත්, ආසාදනය නොවූ ප්‍රතිශක්තිකරණය ඉහළ සතුන් වෙන්කර තැබීමත් වඩාත් සාර්ථක ක්‍රමයක් වේ.
සති 6 යන තෙක් ස්නානය කිරීමට නොතබන්න. සමහර අය Potassium permanganate (කොන්ඩිස්) මිශ්‍ර ජලයෙන් ස්නානය කිරීමට තබයි. මාගේ මතය නම් එය නුසුදුසු බවත්, ආසාදනය ව්‍යාප්ත වීමට එය බලපාන බවත් ය.
ප්‍රතිශක්තිකරණය වර්ධනය වීමට සමබර ආහාර වේලක් හා විටමින් ලබා දෙන්න.
වෙන් කරන සතුන් දෙස පූර්ණ අවධානය යොමු කරන්න. ජලය ලබා දීමේදී ආහාර ලබා දීමෙන් පසුව ඉක්මනින් ඉවත් කිරීමට වගබලා ගන්න. මක්නිසාද ජලය තවත් එක් වෛරසය පැතිරීමේ මාධ්‍ය ක් වන නිසා වෙනි.
මුඛයේ ඇති වන තුවාල බොහෝ විට බැක්ටීරියා ට්‍රයිකොමොනාඩ් ආසාදනයට ලක්වන බැවින්, ඒවාට අදාල ප්‍රතිකාර කිරීමෙන් වෛරසය ශරීරයේ ක්‍රියාත්මක වන විට කුරුල්ලාට පහසුවක් වනු ඇත.
පිටතින් කුරුල්ලෙකු රැගෙන ආ විට නිරෝධායනය කාලයක් තබන්න. නිරෝගී ලෙස සිටියත් රෝග වාහකයෙක් වීමට ඉඩ කඩ ඇත.
මෙය සෑදුන පසු ස්ථීර ප්‍රතිකාරයක් ලබා දිය නොහැක. ඔබට කළ හැක්කේ ආසාදිත කාලයේ සතුන් නිවරුදිව කළමනාකරණය කිරීම පමණි. කුරුල්ලන් කිසි ප්‍රතිකාරයකින් තොරව යථා තත්ත්වයට පත් වීමට වෛරසය ආසාදනය සති හතරේ සිට හය දක්වා කාලයක් ගතවේ.
මරණ කලාතුරකින් සිදු වන අතර ඒවා සිදු වූ විට, සාමාන්යයෙන් එසේ සිදුවන්නේ ආසාදනය හුස්ම ගැනීමට හා ආහාර ගැනීමට බාදාවක් වීමෙනි.
ආහාර හා ස්වසන ක්‍රියාවලිය පිලිබදව නිතර අවදානයෙන් සිටීම ඒ නිසා වඩාත් වැදගත් වේ.
රෝගයෙන් සුවය ලැබූ පක්ෂීන්ට ජීවිත කාලය පුරාම ඒ සෑදුනු ප්‍රභේදයකට ප්‍රතිශක්තිකරණය ඇති වේ.
වෛරසය ආසාදනය වීමට ප්‍රථම එයට ප්‍රතිජීවක එන්නතක් හඳුන්වාදී ඇති අතර එය එන්නත් කිරීමෙන් මේ රෝගය 100% වලක්වා ගත හැක. වයස සති 6 සිට මේ එන්නත ඔබට එන්නත් කිරීමට හැකියාව ඇත.
ඔබ සතුව වටිනා පරවියන් සිටිනවා නම් එම පරවියාගේ එන්නත් පොතට මේ එන්නත අනිවාර්යයෙන් එක්කළ යුතුම එන්නතක් වේ.
මීට අමතරව හමේ ඇතිවන ගෙඩි බිබිලි සදහා, වෙලදපොළවල් වල යම් යම් ආලේපන වර්ග, දියර බොහොමයක් තිබෙයි. බහුතරයක් නිපදවා ඇත්තේ Chlorhexedine සංයෝගයයෙනි.
ක්ලෝරෙක්සයිඩින් යනු විෂබීජ නාශක සහ විෂබීජ හරණය කල හැකි ද්‍රවයකි. එය මුඛයේ හෝ ඔබේ සමේ ඇති විෂබීජ (බැක්ටීරියා) ගණන අඩු කිරීමට උපකාරී වේ. මෙය මුඛ ආසාදන, මුඛ වණ සහ විදුරුමස් රෝග සදහාද යොදා ගනී.
මෙය වෛරසයට ප්‍රතිකාරකයක් නොවුනත් ශරීරයේ පවතින බිබිලි,ගෙඩි සමනය කරගැනීමට හැකියාවක් ඇත.
මීට අමතරව ගෙඩි සදහා
පොල්තෙල් සමග කහ
හුණු සමග කහ
දින 3-5 ආලේප කිරීම, බොහෝ පරවි සාදන්නන් යොදාගන්නා අත්බෙහෙතකි.
බැක්ටීරියා, දිලීර ආසාදන සදහා සාර්ථක ඖෂධ තිබුණත් වෛරස සදහා ප්‍රතිකාර නොමැත. නමුත් ඔබට ප්‍රතිජීවක එන්නත් ලබා දීම මගින් වෛරසය වැළඳීම 100% ක්ම වලක්වා ගත හැක.
පරවියන්ට සෑදෙන වෛරසය කිහිපයක් ලෙස,
Pigeon paramyxovirus
Avian influenza virus
Avian Pox
පෙන්වා දිය හැකිය. ඉදිරියේදී මේ රෝග පිලිබදව තොරතුරු ගෙන ඒමට අප බලාපොරොත්තු වෙමු.
#මුල්සටහන්කරු
Pigeon Breed History
