02/10/2023
Lumpy Skin Disease ( L*D )
……………………………………
အရေပြားအဖုအကျိတ်ရောဂါ သို့မဟုတ်
လန်ပီစကင်းအရေပြားရောဂါ
Lumpy Skin Disease Virus (L*DV)ကြောင့်ဖြစ်ပွါးသောဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါဖြစ်ပါသည်။
အရေးပြားပေါ်တွင်အဖုအကျိတ်များကိုသိသာထင်ရှားစွာ
တွေ့ရလေ့ရှိသည်။
ရောဂါပျိုးချိန် (incubation period)မှာ ၄ရက်မှ၁၄ရက်
အထိဖြစ်သည်။
အဖျားဝင်ချိန်တွင် ၄၁ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်ခန့်ရှိသည်။
လင့်ခ်အကျိတ်များကြီးခြင်း၊အစားအသောက်ပျက်ခြင်း၊
ခြေထောက်နာခြင်း၊ကောင်းစွာမပြုစုမကုသပါကရောဂါ
ဖြစ်ပွါးချိန်ကြာမြင့်ခြင်း၊နို့ထွက်နူန်းကျဆင်းခြင်းစသည့်
အချက်များဖြစ်ပွါးလေ့ရှိသည်။နို့ထွက်နူန်းကျဆင်းမှု
သည် ရောဂါပြင်းအားနှင့်တိရစ္ဆာန်၏ခုခံနိုင်စွမ်းအား
ပေါ်မူတည်၍ပြောင်းလဲနိုင်ပါသည်။
လူကိုကူးစက်နိုင်ခြင်းမရှိပါ။
ရောဂါကူးစက်ပျံ့နှံ့ပုံ
………………………………..
ရောဂါပိုးရှိသောနွားများတွင်တွယ်ကပ်နေလေ့ရှိသော
သွေးစုပ်သောအင်းစက်များ (blood-feeding insects)၊
ယင်ကောင်၊ခြင်နှင့်မွှားများမှတဆင့်ရောဂါကူးစက်လေ့
ရှိပါသည်။
အင်းစက်၊ယင်၊ခြင်နှင့်မွှားများကိုထိန်းချုပ်ရန်လိုပါသည်။
ဆေးကုသခြင်း
……………………….
ဗိုင်းရပ်စ်ရောဂါဖြစ်၍ကုသဆေးမရှိပါ။
မှက်၊ခြင်၊ယင်နှင့်မွှားများအားနှိမ်နင်းခြင်း၊ခြံ၏ဇီဝလုံခြုံ
ရေး ( Biosecurity )မြှင့်တင်ခြင်း၊ကာကွယ်ဆေးကြိုတင်
ထိုးနှံခြင်း၊အကျိတ်အနာများမှတဆင့်နောက်ဆက်တွဲဝင်
လာနိုင်သေားဘက်တီးရီးယားများ ( Secondary
Bacterial Infections )အားပဋိဇီဝဆေး(Antibiotics)ဖြင့်
ကုသပေးခြင်း၊အကျိတ်အနာများအား antibiotic lotion
သို့မဟုတ် antibiotic spray ပေးခြင်း၊multivitamin အား
ဆေးထိုးနှံခြင်းစသည်တို့ကိုဆောင်ရွက်ပေးနိုင်ပါသည်။
ပဋိဇီဝကုသဆေးရွေးချယ်ခြင်းနှင့်မှန်ကန်သောဆေးပမာဏတွက်ချက်ခြင်း ( Antibiotics choice & dosage)
…………………………………
ပဋီဇီဝဆေးတော်တော်များများထဲမှစိတ်ကြိုက်ရွေးချယ်
နိုင်ပါသည်။
Gentamicin-(ဂျန်တာမိုင်စင်)၊procaine or benzathine
Penicillin-(ပရိုကိန်းပန်သို့မဟုတ် ဘန်ဇယ်တီမ်းပန်)၊
Enrofloxacin (အမ်ရိုဖလောက်စာစင်)၊Amoxicillin
(အမောက်စလင်)စသည့်ဆေးများကိုပေးနိုင်ပါသည်။
Gentamicin-ဂျန်တာမိုင်စင်
ကိုယ်အလေးချိန်တစ်ကီလိုလျှင်ဆေး ၂မီလီဂရမ်နူန်း
2 mg /Kg body weight ဖြင့်ပေးပါ။ဥပမာအားဖြင့်-
Genta 50-ဆေး 1ml လျှင် 50 mg နူန်းပါဝင်ပါက
ကိုယ်အလေးချိန် ၁၀၀ ကီလိုအတွက် ဆေး ၄စီစီနူန်း
ထိုးနှံပေးရမည်။
ဆေးဝါးရွေးချယ်ပါက ဆေးရည် 1ml တွင် ဆေးမီလီဂရမ်-mg ပါဝင်နူန်းကိုတွက်ချက်ပါ။
ကိုယ်ဝန်ဆောင်နှင့်နို့တိုက်မိခင်များအတွက်အသုံးမပြု
သင့်ပါ။
Enrofloxacin (အမ်ရိုဖလောက်စာစင်)
ကိုယ်အလေးချိန်တစ်ကီလိုလျှင် ဆေး၂.၅မီလီဂရမ်နူန်း
2.5 mg / Kg Body weight ဖြင့်ပေးပါ။ဥပမာအားဖြင့်-
Enro 10%_ဆေး 1ml လျှင် 100mgနူန်းပါဝင်ပါက
ကိုယ်အလေးချိန် ၁၀၀ကီလိုအတွက်ဆေး၂.၅စီစီနူန်း
ထိုးနှံပေးရမည်။
Enrofloxacin ထိုးဆေးသည်လိုအပ်ပါက
2.5 to 5 mg / Kg Body weight အထိပေးနိုင်ပါသည်။
Amoxicillin (အမောက်ဆလင် )
ကိုယ်အလေးချိန်တစ်ကီလိုလျှင် ဆေး ၁၀မီလီဂရမ်နူန်း
10 mg/ Kg Body weight ဖြင့်ပေးပါ။ဥပမာအားဖြင့်-
Amoxy 15%_ဆေး1mlလျှင် 150mgနူန်းပါဝင်ပါက
ကိုယ်အလေးချိန်၁၀၀ကီလိုအတွက်ဆေး၆.၆စီစီနူန်းထိုးနှံပေးရမည်။
အထက်ပါဆေးသုံးမျိုးအတွက်နမူနာတွက်ချက်ပေးခြင်း
မှာ မှန်ကန်သော ဆေးပမာဏ dosage ကိုတွက်ချက်
တတ်စေရန်ဖြစ်ပါသည်။(ကျွမ်းကျင်ဝါရင့်သူများအတွက်မရည်ရွယ်ပါ)
ထိုးဆေးအများစုမှာ အပူချိန် ၂၅ ဒီဂရီစင်တီဂရိတ်
အောက်တွင်ထိန်းသိမ်းသိုလှောင်ပါဟုပါလေ့ရှိပါသည်။
ထိုအချက်ကိုအများစုသတိထားလေ့မရှိကြပါ။
မိမိဝယ်ယူမည့်ဆေးပုလင်းအားမည်သို့ထားရှိသိမ်း
ဆည်းထားသည်ကိုစစ်ဆေးပါ။၂၅ဒီဂရီအောက်သိမ်း
ဆည်းလေ့ရှိသောနေရာမှသာ ဝယ်ယူအသုံးပြုပါ။
ဝယ်ယူလာသောဆေးပုလင်းအားအပူရှိန်မြင့်သောနေရာ
တွင်ထားသိုခြင်း၊ဆိုင်ကယ်ဘောက်ထဲထား၍အချိန်
ကြာမြင့်စွာသယ်ယူခြင်း၊ခြံသွပ်မိုးနှင့်နီးသောတန်းများ
ပေါ်တွင်သိမ်းဆည်းခြင်းများကိုရှောင်ကြဉ်ပါ။
ဆေးပုလင်းပေါ်တွင်ဖေါ်ပြထားသောဆေး 1ml တွင်
ပါဝင်သည့်ဆေးပမာဏ မီလီဂရမ်-mg ကိုသေချာဖတ်
၍တွက်ချက်ပါ။
ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံခြင်း ( vaccination )
အခြားနိုင်ငံများတွင်ကာကွယ်ဆေးများထွက်ရှိပြီးဖြစ်ပါ
သည်။
ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံအပြီးသုံးပတ်ခန့်တွင်ရောဂါကာ
ကွယ်နိုင်စွမ်းရှိလာပါသည်။
ကာကွယ်နိုင်စွမ်းအား (immunity duration)၁၂လဟု
သိရပါသည်။
ကာကွယ်ဆေးပေးထားသောနွားမကြီးများမှမွေးဖွားလာ
သောနွားကလေးများအား လေလမှခြောက်လသား
အရွယ်တွင်ကာကွယ်ဆေးထိုးနှံပေးသင့်ကြောင်းအကြံ
ပြုထားပါသည်။
ထိရောက်သောဇီဝလုံခြုံရေး၊သန့်ရှင်းသပ်ရပ်သော
မှက် ခြင် ယင် မွှားများထိန်းချုပ်ရေး၊မှန်ကန်သောဆေး
ရွေးချယ်မှုနှင့်ဆေးပမာဏတွက်ချက်နိုင်မှုတို့ဖြင့်
နွားမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းရှင်ကြီးများတိုးတက်အောင်မြင်
ကြပါစေ။
Dr ကျော်ဆန်းလင်း
၀၉၄၅၄၈၀၇၃၂၁
