31/08/2021
Paszporty pełne skrajności czyli jak racjonalnie szczepić konia przeciwko tężcowi?
Biorąc do rąk przeciętny paszport polskiego konia najczęściej spotykamy się z dwoma skrajnymi sytuacjami dotyczącymi szczepień przeciwko tężcowi: albo tych szczepień nie ma wcale (często konie zimnokrwiste ale nie tylko) albo koń od wielu lat poddawany jest takiemu szczepieniu regularnie co 6 miesięcy (tzw. konie sportowe lub ze stajni przydomowych).
Oba te przypadki są ZŁE ❗ i nie mają nic wspólnego z kalendarzem szczepień opartym zarówno na podstawach naukowych jak i chociażby wytycznych producenta poszczególnych szczepionek zawartych w ulotkach.
1. Sytuacja pierwsza – kompletny brak szczepień .
Tężec jest wywoływany przez bakterie beztlenowe tzw. laseczki tężca ( Clostridium tetani) występujące powszechnie w glebie. Koniowate są jednym z głównych rezerwuarów tych bakterii, które bytują w ich przewodzie pokarmowym i trafiają do gleby wraz z końskim kałem.
Paradoksem jest, że konie są równocześnie wyjątkowo wrażliwe na zakażenie tężcem i chorują na niego dużo częściej niż pozostałe zwierzęta czy człowiek ❗
Bramą wejścia dla zakażenia są wszelkiego rodzaju większe lub mniejsze rany, o które u koni nie trudno, o czym wie każdy kto miał z tymi zwierzętami do czynienia. Warto pamiętać, że nie muszą to być tylko oczywiste, widoczne dla oka typowe rany. Mogą to być już wcześniej wygojone i dawno zapomniane zakłucia, pępowina u źrebiąt, zatrzymane łożysko u klaczy, rany po usuwanych wilczych zębach (tak, tak), odleżyny od siodła czy uprzęży (ranki z ogniskami martwicy) czy oczywiście rany pokastracyjne.
🚩 Tężec jest chorobą ciężką, której śmiertelność ocenia się wg źródeł na dochodzącą nawet do 90% (!!!) a leczenie, skuteczne statystycznie w 50% przypadków, jest trudne, długie (3-6 tygodni) i bardzo drogie.
W związku z tym w XXI wieku wypadałoby żeby wszystkie konie, kuce ale także osły były zabezpieczone przeciwko tężcowi. Szczepionki kilku różnych firm są powszechnie dostępne i są one relatywnie tanie, zwłaszcza w porównaniu z ewentualnymi kosztami leczenia lub utratą zwierzęcia wartego od kilku do kilkuset tysięcy złotych. Szczepionki te są wysoce skuteczne co sprawia, że w XXI wieku tężec jako choroba powinien być znany lekarzom tylko z podręczników a niestety tak nie jest – co roku trafia do gabinetu kilka przypadków koni z tężcem.
A oto lista kilku przykładowych argumentów dlaczego właściciele pomimo wszelkiej logice nadal nie chcą w ogóle szczepić swoich koni przeciw tężcowi:
- „zimnokrwistych się nie szczepi, tylko konie sportowe ( tak, wiadomo - laseczki tężca sprawdzają wyniki sportowe przed wniknięciem do organizmu)
- „osłów się nie szczepi” – patrz wyżej
- „kuców się nie szczepi” – patrz wyżej
- „szczepienia są drogie ( koszt 2 szczepień podstawowych w zależności od producenta szczepionki to średnio 150-200 zł, koszt klaczy zimnokrwistej średnio 10.000-20.000 PLN)
- trzeba to powtarzać co pół roku” – nie trzeba o czym dalej
- od 10, 20, 30 lat trzymam konie i nigdy nie było w mojej stajni tężca” – dopóty dzban wodę nosi…..
- „koń jest już na za stary, za młody”
- „koń jest na sprzedaż” - (ogłoszenie wisi już pół roku, konia dalej nie warto szczepić)
- „klacz jest w ciąży więc się jej nie szczepi” – szczepi się jak najbardziej a idealnie jeśli doszczepi się na 4-6 tygodni przed planowanym terminem wyźrebienia – wtedy nowonarodzone źrebię pobiera dużą ilość przeciwciał wraz z siarą i też przez kilka miesięcy jest bezpieczne a z kolei klacz bardzo dobrze zabezpieczona na wypadek ryzyka tężca w wyniku uszkodzenia dróg rodnych czy zatrzymania łożyska.
- „mam 25 klaczy, nawet jak jedna umrze na tężec raz na 10 lat to i tak nie opłaca się szczepić” lub „moje konie pracują w rekreacji a przecież wiadomo, że to się nie opłaca” – jeżeli ktoś kiedykolwiek widział jak bardzo cierpi koń chorujący na tężec i jak straszna potrafi to być śmierć wie, że to jeden z najgorszych argumentów. Aczkolwiek nie ma ponoć takiego cierpienia zwierzęcia, którego nie byłby w stanie znieść jego właściciel.
2. Sytuacja druga – rewakcynacja co 6 miesięcy
Konie otrzymują co pół roku kolejną dawkę szczepionki niejako rykoszetem przy okazji szczepień przeciwko grypie. I o ile w przypadku grypy, w sytuacji gdy koń regularnie cały rok startuje, rzeczywiście wymagane jest tak częste doszczepianie, o tyle w przypadku tężca jest to nie tylko niepotrzebne ale może również nieść niepożądane skutki.
Toksoid tężcowy używany w szczepionkach jest niezwykle silnym i niezmieniającym się antygenem indukującym silną i długotrwałą odpowiedź immunologiczną. Jest to zupełnie inaczej niż w przypadku grypy koni gdzie podobnie jak u ludzi odpowiedź immunologiczna utrzymuje się dość krótko.
❗ Dlatego schemat szczepień przeciw tężcowi wygląda zupełnie inaczej:
🚩Na początku wymagane jest szczepienie podstawowe: pierwsze szczepienie i drugie bazowe wykonane 3-6 tygodni od pierwszego. 🚩Następnie zaleca się III dawkę przypominającą podawaną po roku od szczepienia II.
🚩W następnych latach szczepi się przeciwko tężcowi co 2-4 lata w zależności od wytycznych producenta poszczególnych szczepionek i indywidualnie ocenianej sytuacji w stadzie.
O ile na podstawie różnych badań można polemizować czy bardziej właściwe jest doszczepianie koni co 2, co 3 a może nawet co 4 lata, o tyle na pewno przeciwwskazane jest szczepienie ich co 6 miesięcy na przestrzeni wielu kolejnych sezonów!
📢 Po pierwsze tak częste szczepienie nie tylko nie zapewnia większej odporności ale paradoksalnie może dać nawet efekt przeciwny.
📢 Dodatkowo zbyt częsta immunizacja tak silnym antygenem u zwierząt wykazujących skłonność do schorzeń autoimmunologicznych lub z nadreaktywnością immunologiczną np. skóry, dróg oddechowych czy oczu może być czynnikiem aktywującym te schorzenia lub zaostrzającym ich przebieg.
Dlatego fakt, że szczepionki przeciw samej grypie i skojarzona grypa/tężec praktycznie nie różnią się ceną nie może być argumentem dla notorycznego stosowania tej ostatniej.
❗❗❗
📢 Każdy koń, kuc lub osioł musi być zabezpieczony przeciw tężcowi!
📢 Jeżeli Twój koń startuje z zawodach i jest zobligowany do częstych szczepień na grypę zwróć uwagę by rzeczywiście były to szczepienia na grypę a nie grypę i tężec!
📢 Tężec w szczepionkach skojarzonych lub pojedynczych doszczepiamy tylko raz na 2-4 lata!
📢 Dodatkowe szczepienia przypominające wskazane są u:
- klaczy źrebnych 4-6 tygodni przed planowanym terminem porodu
- koni przed planowanym zabiegiem chirurgicznym np. kastracją
Pełny tekst i pozostałe wpisy https://equi-medica.pl/blog/
