16/12/2020
Udostępniamy ciekawy gadzi post weterynaryjny, może kogoś zainteresować 🐊
https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=1635713786595112&id=339446112888559
Weterynaryjny Wtorek!
Jakiś czas temu, dokładniej 7 lutego bieżącego roku (rety... jeszcze stare dobre czasy przedpandemiczne...), pisałem o specyficznej anatomii wężowego oka - o tym, że gady te - wbrew pozorom - cały czas mają "zamknięte oczy", gdyż ich powieki na etapie rozwoju embrionalnego uległy scaleniu i stały się przezroczyste, osłaniając gałkę oczną niczym ochronne gogle (pod koniec tekstu wstawię odnośnik do tego wpisu). W tekście wspomniałem wówczas, że podobne rozwiązanie konstrukcyjne występuje u niektórych jaszczurek. No więc chciałbym powrócić do tematu i przedstawić dowody na prawdziwość mych słów.
Kilka miesięcy temu zaznaczałem, że struktura typu okular "występuje powszechnie u gekonów (poza rodziną Eublepharidae), a także u niektórych nocówkowatych (Xantusiidae), tejowatych (Teiidae), scynków (Scincidae), płatonogowatych (Pygopodidae) czy okularkowatych (Gymnophthalmidae)". Wiem, że większość z tych nazw niewiele mówi przeciętnej osobie, dlatego skupię się bardziej na gekonach. U wciąż chyba najpowszechniejszego gekona w domowych terrariach - Eublepharis macularius - powszechnie znanego jako lamparci, okularu brak. Jaszczurka ma standardowo wytworzone ruchome powieki, dlatego w trakcie snu "zamyka oczy". U większości innych gekonów okular to "standard", ale da się zauważyć wyraźną różnicę między "modelem" gekonowym i wężowym. Jeśli bowiem przyjrzymy się dokładniej niektórym gatunkom, zdają się one posiadać niejako dodatkowe powieki w postaci zgrubień i wałów na obrzeżach oczodołów. Niektóre z tych struktur, uformowanych ze zmodyfikowanych łusek, wykazują nawet niewielką ruchomość. Doskonałym i ewidentnym przykładem jest tutaj bezpośredni konkurent gekona lamparciego do miana najpopularniejszego gekona w hodowlach - gekon orzęsiony (Correlophus ciliatus), którego łuski na obrzeżach okularu są tak ewidentne, że przyczyniły się do nadania mu zarówno polskiej, jak i naukowej nazwy gatunkowej. Spokojnie mógłby reklamować jakąś maskarę w akcji promocyjnej dowolnej firmy kosmetycznej ;)
Oto dwójka niezależnych względem siebie pacjentów. Obie jaszczurki to przedstawiciele gekonów - gałkogon Nephrurus amyae reprezentuje rodzinę Carphodactylidae, wachlarzopalczyk Ptyodactylus hasselquistii z kolei to przedstawiciel rodziny Phyllodactylidae. Łączy je m.in. posiadanie okularu, czyli wspomnianej przeziernej łuski pokrywającej przestrzeń nad okiem. Łączy je również fakt, że osobniki ze zdjęć doskonale prezentują jeden z głównych problemów medycznej natury powiązany z tą strukturą anatomiczną - pseudowoloocze. Po angielsku zjawisko to określa się mianem "bullous spectaculopathy" albo nieco krócej "pseudobuphthalmos", w odróżnieniu od prawdziwego woloocza (buphthalmos), które jest zjawiskiem polegającym na zwiększeniu objętości gałki ocznej. Na pierwszy rzut oka u jaszczurek właśnie to widzimy - "napompowane", powiększone "oko". Jest to jednak mylne spostrzeżenie - samo oko, rozumiane jako gałka oczna, nie jest powiększone. Powiększona jest przestrzeń między okiem a okularem, najczęściej z powodu nagromadzenia w niej płynu. Pseudowoloocze może mieć różne przyczyny - od mechanicznego zatkania kanału odprowadzającego film łzowy z powierzchni oka (wrodzonego lub nabytego) po zakażenie bakteryjne i pasożytnicze (wiciowce były czasami stwierdzane w mikroskopowych preparatach zawierających nagromadzony płyn). Im większe zmętnienie, tym większe prawdopodobieństwo nadkażenia bakteryjnego i tym większe ryzyko komplikacji w wyniku uszkodzenia samej gałki ocznej, na którą ów płyn pod coraz większym ciśnieniem napiera. W takich przypadkach leczenie do najprostszych nie należy i zazwyczaj wymaga przeprowadzenia zabiegu chirurgicznego polegającego na wykonaniu przetoki między przestrzenią podokularową a jamą ustną, by umożliwić ewakuację płynu. Czasami potrzebne jest wyszycie małej rurki, by ten kanał nie zarósł się zbyt szybko. Oczywiście wskazane jest także leczenie farmakologiczne, zależne od ustalonej przyczyny pierwotnej problemu.
Obiecany link: https://www.facebook.com/NaturalniewWarszawie/posts/1393984394101387
Wykorzystana literatura:
● Bellaris A. D'A. "The Eyelids and Spectacle in Geckos"; Journal of Zoology
● Millichamp N.J. i wsp. "Conjunctivoralostomy for treatment of an occluded lacrimal duct in a blood python"; Journal of the American Veterinary Medical Association
● Millichamp N.J. i wsp. "Diseases of the Eye and Ocular Adnexae in Reptiles"; Journal of the American Veterinary Medical Association
