08/05/2018
Köpeklerde SARA (Epilepsi)
Köpeklerde SARA (Epilepsi)
Epilepsi; çoğunlukla beyinden köken alan, tekrarlayan nöbet ataklarıyla karakterize bir rahatsızlıktır. Köpeklerde nörolojik hastalıkların başında gelmektedir ve ortalama görülme sıklığı %2-3’tür. Nöbet ataklarının genellikle beyinde üretilen elektrik akımının iletilmesinde rol oynayan Nörotransmitter (GABA – Glutamat) adını verdiğimiz kimyasal maddelerin miktarlarındaki dengesizliklerden ileri geldiği düşünülmektedir.
Nöbetlerin özellikle sık rastlandığı köpek ırkları hangileridir?
• Labrador Retriever
• Golden Retriever
• Beagle
• Alman Çoban Köpekleri
• Cocker Spaniel
• Son zamanlarda üretiminin yaygınlaşmasıyla birlikte Pomerian’lar.
Nöbet ataklarının karakteri hastadan hastaya değişmekle bazen Fokal dediğimiz tek bir kas grubunun (yüz kaslarında seyirmeler, bacaklarda güçsüzlük – tikler) etkilendiği nöbetler gelişebildiği gibi, bazen bilinç kaybıyla birlikte seyreden tüm kas gruplarının etilendiği hastanın yere yan pozisyonda yatıp kasılıp çırpındığı generalize (yaygın) nöbetler şeklinde de karşımıza çıkabilmektedir.
Nöbetler genellikle ne zamanlar gerçekleşir?
Nöbet atakları daha önce de bahsettiğimiz nörotransmitter maddelerdeki dengesizlikten ileri geldiğinden bu dengesizliğin uyarıcı kimyasal niteliği taşıyan GLUTAMAT yönünde bozulması ve bu dengenin “Nöbet Eşiği” dediğimiz seviyeyi aşması durumunda gelişmektedir. Nöbetleri bir nevi depremler gibi değerlendirebiliriz. Nasıl ki depremlerde belli bir zaman içerisinde fay hatlarında biriken enerjinin ani olarak boşaltılması sırasında sarsıntılar meydana geliyorsa ve bu enerji boşalmaları belli süreler içerisinde tekrarlanıyorsa (mesela ortalama her 50 yılda bir), nöbet ataklarını meydana getiren enerji de bir siklus (döngü) şeklinde belli bir takvim aralığında tekrarlanabilmektedir. Bu takvim köpekten köpeğe değişmekle birlikte bazı hastalarda 2-3 ay’da bir olarak gözlemlenirken bazı vakalarda ise haftada – hatta günde bir olarak gözlemlenebilmektedir.
Nöbet atakları genellikle hasta istirahat halindeyken ya da uyku halindeyken gerçekleşir. Bunun sebebi beyinde nöbetlerin uyarılmasındaki eşiğin istirahat halinde oldukça düşmesinden ileri gelmektedir. Bu durum polikliniklerimize getirilen hastaların yakınları tarafından doğrulanmaktadır.
Nöbetler herhangi bir dış etken tarafından tetiklenebilir mi?
•Birden bire aşırı heyecanlanmaya sebep olan durumlar
(Çok sevdiği bir yemek verilmesi, oyun oynamak için dışarı çıkarma v.b.)
•Hastada stres yaratan durumlar ( Evden taşınma, eve sevmediği bir birey – hayvan gelmesi)
•Ani ışık çakmaları ( Fotoğraf makinesi flaşı, Şimşek v.b.)
•Ani gürültüler ( Korna sesi, silah sesi, gök gürültüsü v.b.)
•Hayvanı rahatsız edici kokular ( Parfüm kokusu, deterjan kokusu, ağır yemek kokusu)
•Uykusuzluk
•Uykudan ani uyandırılma
Nöbetlerin Kesin Tanısı Konulabilir mi?
Nöbetler pek çok sebepten ileri gelebildiği için, sorunun kesin tanısının konulabilmesi için nöbet ataklarına sebep olabilme ihtimali olan organ yetmezlikleri (Karaciğer / Böbrek rahatsızlıkları), metabolik problemler ( hipoglisemi, hipertiroidizm), zehirlenmeler, kardiyak rahatsızlıklar, beyin ve beyin zarlarını etkileyebilen enfeksiyöz durumlar, kafa travmaları, tümörler v.b. sebeplerin tamamı elendikten sonra tanı ortaya konulamıyorsa genetik kökenli olduğunu düşündüğümüz Primer (Birincil) Epilepsi / SARA tanısı konulmuş olur.
Epilepsi nöbetleri tedavi edilebilir mi?
Epilepsi nöbetlerine sebep olabilecek altta yatan hastalık teşhis edilip tedavi edilebilirse, nöbet atakları ortadan kalkacaktır. Eğer hastada Birincil Epilepsi (SARA) tanısı konulursa ya da diğer bir deyişle nöbet ataklarına sebep olabilecek rahatsızlık tüm tanısal methodlar kullanılmasına rağmen ortaya konulamadıysa nöbet ataklarının kontrol altına alınabilmesi için anti-epileptik ilaçlardan yararlanılabilir. Kullanılan bu ilaçlar sadece semptomları giderecektir. Sorunu tamamen ortadan kaldırması mümkün değildir. Tedavi sonrasında önceden daha sık aralıklarla gerçekleşen ve daha şiddetli kasılmalarla seyreden nöbetlerin aralıkları uzatılabilir ve şiddeti azaltılabilir ama maalesef tamamen ortadan kaldırılamamaktadır. Bu durum beraberinde “Epilepsiyle Yaşamayı Öğrenmek” kavramını getirmektedir.
Epilepsi nöbetleri ölümle sonuçlanabilir mi?
Normal şartlarda epilepsi atakları yaklaşık olarak 1-2 dk’lık aktif kasılmalarla seyretmektedir. Hasta bu aktif nöbet atağını takiben bir sonraki nöbete kadar normal hayat standartlarını korumaya devam edecektir. Bazı durumlarda ise aynı gün içerisinde birden fazla nöbetler (Küme nöbetler) meydana gelebilmektedir. Aynı gün içerisinde 3 veya daha fazla nöbet meydana gelmesi durumunda veteriner hekiminize başvurmanız gerekir. Bir diğer acil durum ise 5 dakikadan daha uzun süren nöbet ataklarıdır (Status epilepticus / Epilepsi durumu). Bazı durumlarda hasta saatlerce süren kasılmalara maruz kalabilmektedir. Bu durumda kaslarda meydana gelen aşırı kasılma aktivitesi gerek hayvanda kas yanmalarına – metabolik asidoza sebep olabileceği gibi, ileri durumlarda ise kalp krizi ile sonuçlanabilmektedir. Bu yüzden 5 dakikadan daha uzun süren nöbetlerle karşılaşılması durumunda acil bir şekilde en yakınınızdaki veteriner kliniğine başvurmanız gerekir.
