27/06/2023
Các phương pháp cấp cứu chó mèo lúc nguy cấp !!!!!!
Có bao giờ bạn chứng kiến chú chó, mèo của mình bị xe cán ngang lưng, giãy giụa, thổ huyết và chết trong đau đớn?
Có bao giờ bạn chứng kiến mèo của bạn té/gặp tai nạn gãy chân gãy tay mà không kịp mang đi bác sỹ hay không?
Có bao giờ bạn quấn quít, yêu thương những người bạn thân yêu của mình hàng nhiều năm trời rồi bỗng một ngày chúng chết ngay trước mặt bạn mà bạn không biết nguyên nhân tại sao, lo liệu như thế nào?
Có bao giờ bạn bất lực trong tuyệt vọng rằng nơi mà bạn đang ở không có lấy một chỗ tử tế để bạn có thể điều trị cho chó, mèo của bạn trong lúc nguy cấp?
Không phải ai trong chúng ta cũng có cơ hội học về y học để bất cứ trường hợp nguy cấp nào cũng có thể ra tay ứng cứu. Đối với những bạn học thú y, hay ít ra cũng có kiến thức về y học thì việc ứng cứu những chú chó, chú mèo, vật nuôi trong nhà đang gặp nguy hiểm thì cũng dễ dàng hơn người thường nhiều, nhưng rất ít. Tuy nhiên, đa phần trong chúng ta khá ít người biết nhiều về những phương cách cấp cứu cho vật nuôi trong lúc nguy kịch, hoặc tối thiểu có thể cầm cự cho chúng để kéo dài thời gian có thể đem đến cho bác sỹ chữa trị.
Thời gian qua trên diễn đàn có lưu rất nhiều câu hỏi của các thành viên về cách chữa trị, ứng cứu cho chó mèo, thậm chí có những thắc mắc ngây ngô đến mức chẳng biết phải trả lời sao cho phải. Điều đó chứng tỏ, các bạn cần phải "nạp" thêm cho mình một lượng kiến thức nhất định để khỏi phải lúng túng khi cấp cứu cho chó mèo. Lý thuyết chỉ là thứ yếu, cái quan trọng là bạn dựa trên lý thuyết chúng tôi đóng góp mà có cơ hội thực hành nhiều, càng về sau các bạn sẽ quen dần.
Không dài dòng nữa, dưới đây là một số những trường hợp cấp cứu cho vật nuôi mà GS tổng hợp từ kinh nghiệm bản thân và sách báo, mạng để chia sẽ cho mọi người. Các bạn hãy đóng góp thêm, có thêm cách nào hữu ích bài viết sẽ được sửa chữa để thêm vào.
1. CẤP CỨU CHÓ MÈO TRÚNG ĐỘC/ĐÁNH BÃ.
Điều đầu tiên phải chuẩn bị là: sự bình tĩnh và sáng suốt của bạn, như thế mới mong cứu sống được vật nuôi.
Nếu thấy chó vừa ăn phải bả chuột, gây nôn ngay có thể sơ cứu quyết định tới trên 80% mạng sống của chó. Bả chó là bột mã tiền trộn vào xương gà, chất độc này tác động cực nhanh vào hệ thống tim mạch chó nên ta thường thấy chó chết rất nhanh.
***Nếu đã học qua phương pháp tiêm: Khi chó dính bả khoảng 5 phút đến 30 phút có kèm theo sốt cao, đứng đồng tử, co giật mạnh, xùi bọt mép...vv. Tiêm Atropin(1ml/10kg), dùng Oxy 50ml pha loãng 50 ml nước cho uống hết, dùng dầu ăn 200ml bơm hậu môn, nếu sốt cao trên 40 độ thì dùng nước đá lau khắp người, tiêm anglin (1ml/10kg) cho đến khi hạ sốt hẳn. Khoảng 30' triệu chứng trên hết là chó đã qua cơn nguy hiểm, mấy ngày sau tiêm thuốc nâng sức đề kháng. Nhưng khi áp dụng biện pháp này, phải phân biệt chó dính bả thời gian bao lâu, nếu lâu trên 3h thì tuy vẫn bình tĩnh cứu chữa nhưng cơ hội sống mong manh.
***Nếu chưa bao giờ biết tiêm: tuyệt đối ko áp dụng cách trên, mà thực hiện theo những điều dưới đây:
Gây nôn khẩn cấp cho chó là biện pháp rất quan trọng loại trừ chất chứa trong dạ dày khi chó ăn phải hóa chất độc, bả chuột, cỏ cây độc, thức ăn độc và dị vật. Trước khi gây nôn cần làm cho cơ thể vật hạ nhiệt và tỉnh táo bằng cách dội nước lạnh liên tục.
*Phương pháp gây nôn :
Cơ chế tác dụng của chất gây nôn là kích thích lên phần não điều khiển hoạt động nôn, hay kích thích trực tiếp lên vách trong của dạ dày. Chất gây nôn được sử dụng rộng rãi là Ipecac. Trường hợp thú ăn phải bả chích chất điện giải (electroject ) và vitamin C liều cao,
Cách 1: Dùng H2O2 ( nước ô-xy già 3%), liều lượng : 1 thìa cà-phê cho 2-5 kg thể trọng, cho uống 15- 20 phút/ 1 lần, uống 3 lần cho tới khi chó nôn ra được chất chứa dạ dày. Dân gian có kinh nghiệm dùng mùn thớt, nhưng dùng nước Ô-xy già dễ dàng hơn và hiệu quả nhanh chóng.
Túm 2 chân sau xách vào trong nhà nhúng ngay đầu nó vào chậu nước to, cứ như vậy nhấc lên rồi lại dìm xuống, cạy miệng nó ra bằng cái đũa cả, lúc này hàm nó đã co cứng, cố gắng đổ oxy già vào.
Cách 2: Lấy vòi nước cắm vào ống nhựa, mở vừa đủ cho sâu vào họng chó, vặn vòi cho nước chảy vào khoảng 1 lít hoặc hơn chó ói ra ngay, làm đi làm lại vài lần. Đây là cách rửa ruột chó cổ truyền, một số con làm nhanh hoặc nhiễm độc chưa nặng có thể cứu được.
Trong trường hợp khẩn cấp k có nước thì đổ bất cứ chất lỏng có mùi vào miệng và mũi chó để tạo phản ứng nôn ói kéo chất độc ra mới hy vọng cứu được.
Cách 3: Tạt nước lạnh khắp người cho nó thốt tĩnh rồi tìm cách làm nó nôn ra, cho ăn ngay lòng trắng trứng gà, chỉ lòng trắng thôi, ho ặc kịp thời đổ thẳng dầu ăn vào miệng, chó kịp nôn ra rồi sau đó ẵm đi thú y cấp cứu.
Cách 4: Nếu có thể, cho chó uống sữa hoặc nước trà xanh, nước chanh đường để giải độc. Uống nước gừng, nếu cún không chịu uống thì cạy miệng nó ra đổ vào. Nếu cún uống thì 80% là sống
*Làm gì sau gây nôn?
Tùy thuộc vào chất độc bạn biết hoặc nghi chó ăn phải, mời ngay bác sỹ thú y khám và có liệu pháp giải độc tiếp.
2. CHÓ MÈO BỊ "TRÚNG GIÓ"
***Biểu hiện: kêu rú khác thường, chạy vào nơi tối, co giật hoặc ngất xỉu, hàm cứng, có thể bị liệt .
***Thực hiện : Đợi cho cơn co giật qua đi bạn hãy cho chúng uống 1 cốc trà gừng, xoa bóp chân tay bằng dấu nóng hoặc rượu gừng, mật gấu (đối với chó mèo lông dài khi cần thiết có thể phải cắt lông trước khi xoa bóp). Cầm cự sau đó tìm đến bác sỹ thú y.
3. HÓC XƯƠNG
Mèo nhà thích ăn cá nên hay bị hóc xương, xương cá nhỏ thì có thể tự mèo nhả ra được còn xương lớn nếu không giúp thì mèo có thể bị hóc đến chết. Theo kinh nghiệm bản thân, trong trường hợp này, bạn nên đeo bao tay, nhờ một người thân nữa giúp. Bạn nhờ người thân giữ chặt tay chân mèo (vì chúng sẽ giãy rất là dữ), dùng tay khéo léo bóp miệng mèo (tránh chỗ răng nanh) rồi dùng cây gắp/nhíp loại lớn để gắp ra là xong. Lưu ý xương to thường hay hóc ở sâu trong cuống học và ghim vào nướu, CẦN PHẢI NHẸ NHÀNG RÚT XƯƠNG RA.
4. BƯỚU MÁU
Đó là sự chảy máu bên trong mô, thường là ở dưới da, gây ra do sự đứt vỡ của một vài mạch máu. Bề mặt da có màu hơi tím, sau đó chuyển vàng, dưới lớp lông, bướu máu như một khối mềm và dao động được. Nếu chúng ta chích vào một bướu máu còn mới, sẽ thấy chảy ra là máu có lợn cợn nhưng hạt máu đông. Chúng ta có thể dùng những loại pommade giúp làm tan chổ viêm (alphachymotrysine).
Bướu máu thường chảy ra trên vành tai của chó, đặc biệt là trên những con chó tai cụp. Nguyên nhân là do chó gãi tai hay lắc đầu mạnh khi thấy ngứa ngáy. Bướu máu phải được chích lễ bởi bác sĩ thú y.
5. CẢM LẠNH
Thường xuất hiện sau một thời gian dài chó bị nhốt ngoài mưa hay chạy nhảy ngoài mưa. Có biểu hiện run rẩy, không ăn gì cả, húng hắng ho.
Cần phải nhanh chóng đưa chó đến nơi ấm áp, chà xát mạnh khắp cơ thể và theo dõi trong nhiều ngày sau đó.
6. CẢM NÓNG
Một chú chó bị cảm nóng sẽ có triệu chứng thở hổn hển, lỗ mũi phồng to lên, niêm mạc tím tái. Các triệu chứng biểu hiện giống như một con vật bị ép làm việc nặng nhọc dưới trời nóng. Đó chính là cơn cảm nóng, có khả năng sản sinh độc tố cơ thể và có thể ngay ngưng tim.
Cần đặt chó ở nơi thoáng mát, cho uống nước từng chút một nhưng nhiều lần, rẩy nước lên trên mình chó và cho nó nghĩ ngơi nhiều ngày liền. Trong một số trường hợp nghiêm trọng có thể đưa đến bác sĩ để chích thuốc trợ tim và corticoide.
7. CÔN TRÙNG CHÍCH
Vết chích côn trùng nói chung thường là do ong vò vẽ, ong bầu hay ong mật. Chó biểu hiện sự hốt hoảng và sưng cục bộ. Vết chích côn trùng nói chung tương đối lành tính trừ trường hợp có quá nhiều vết chích. Có thể điều trị bằng pommade, đặc biệt trường hợp vết chích bên trong miệng cần phải xử lý ngay lập tức vì có thể sưng lên gây ngạt thở.
8. ĐIỆN GIẬT
Thường xảy ra khi chú chó con nhai sợi dây điện. Hậu quả thường thấy nhất là chỉ gây ra một vết phỏng nhẹ trên lưỡi và môi, việc đầu tiên phải làm là ngắt ngay dòng điện, sau đó có thể dùng nước oxy già.
9. GÃY XƯƠNG
Gãy xương ở chó thường xảy ra ở các chân, thỉnh thoảng ở xương chậu, hiếm khi ở xương đầu và xương cột sống. Nó có thể là hậu quả của một chấn thương, hay do xương quá mếm (loãng xương).
Cho dù vết thương là mở (xương gãy đâm ra ngoài da) hay kín, cách điều trị duy nhất là mang đến bác sĩ thú y. Thao tác phải thật cẩn thận, chó phải được vận chuyển trên một tấm ván, có thể dùng một cái nẹp sơ đẳng trên cái chân bị tai nạn.
10. NGƯNG THỞ ĐỘT NGỘT
Thường gây ra do tắt nghẽn đường hô hấp trên (mắc xương, nuốt lốn, áp-xe) hoặc do hít phải khí độc (khí oxít carbon, các chất gây mê). Con chó mất ý thức, niên mạc vùng miệng vá mắt tái lại, có thể chết rất nhanh trong vòng vài phút. Biện pháp trước tiên phải làm là loại trừ nguyên nhân và làm cho đường thở được thông thương. Sau đó đặt con vật ở một khu vực thông thoáng khí. Thỉnh thoảng trong một số trường hợp nặng chúng ta cũng cần phải tiêm chất kích thích hệ hô hấp tuần hoàn vá làm hô hấp nhân tạo.
11. PHỎNG
Vết phỏng gây ra bởi hai tác nhân: phỏng nhiệt là do chó tiếp xúc với một nguồn nhiệt và phỏng hóa chất là do chó tiếp xúc với một hóa chất có tính ăn mòn cao (axít hoặc kiềm). Vết phỏng được chia làm độ một hay độ hai hay độ ba là tùy theo mức độ là một vết đỏ trên da hay là một phản ứng với lớp biểu bì hình thành những mụn nước hay là sự phá hủy các mô sâu bên trong. Ở bất kỳ mức độ phỏng nào, vùng bị phỏng cũng phải được đưa dưới một vòi nước lạnh trong vòng 15phút, mục đích là để giảm bớt các chất độc , giảm nhẹ cơn đau và hạn chế phản ứng viêm. Nếu vết phỏng gây ra do axít, chúng ta sẽ xử dụng một chất kiềm (nước soda), nếu vết phỏng gây ra bởi chất kiềm, chúng ta xử dụng một dung dịch axít (dấm). Vết thương phải được làm sạch, lấy hết phần lông bị cháy, bị rụng. Sau đó bôi thuốc mỡ lên vết phỏng, đậy vết thương bằng một miếng gạc, thay gạc thương xuyên cho thông thoáng vết thương.
12. RẮN CẮN
Chó bị rắn cắn thương run lẩy bẩy và cất tiếng hú dài. Vị trí vết cắn bị sưng phù lên với hai chấm tím ngay trung tâm, sự phù nề trở nên rất trầm trọng nếu vết cắn nằm ở phần đầu. Con chó suy sụp rất nhanh chóng. Cần phải mở vết thương để gây chảy máu và chùi rửa vết thương với dung dịch sát khuẩn. Chúng ta kích thích tim bằng cách cho con vật uống cà phê đậm, sau đó giữ bằng túi chườm nóng. Cuối cùng chích huyết thanh kháng độc thành nhiều mũi xung quanh vết cắn, phần huyết thanh còn lại chích dưới da khu vực cạnh sườn.
13. SAY NẮNG
Sự say nắng gây ra sự xung huyết trên não (máu dồn về não quá nhiều), làm cho con chó bị kích thích một cách bất thường, gây ra các cơn co giật, con chó sủa vô thức và có khuynh hướng hay cắn bậy hoặc chạy trốn, thở hổn hển.
Đặt con chó trong bóng râm và nơi mát, rẩy nước lạnh và chườm khăn lạnh trên đầu. Chúng ta cũng có thể cho chó uống chút cà phê, nếu có sốt thì có thề dùng thêm Aspirine.
14. TRÚNG ĐỘC
Thường là do hai nguyên nhân: thức ăn hay hoá chất. Trúng độc thức ăn thường là do sử dụng các loại thức ăn bị nhiễm mầm bệnh. Do đặc tính có nồng độ axít dạ dày đặc trưng của loài ăn thịt nên điều này hiếm xảy ra trên chó. Triệu chứng thường thấy nhất là ói mửa, một số trường hợp nặng hơn như bị sốt, hôn mê. Việc điều trị phải do bác sĩ thú y thực hiện.
Trúng độc hóa chất gây ra do nuốt phải chất độc: thuốc diệt côn trùng, thuốc tẩy hay các thuốc thú y với liều lượng quá cao. Phải làm cho con vật ói lật tức bằng cách uống nước muối thật mạnh. Không dùng sữa, đặc biệt dùng sữa rất nguy hiểm khi trúng độc thúôc diệt côn trùng có gấc phospho. Nếu chất độc là axít (axít chlohydric), cho uống nhiều nước soda; nếu chất độc là một chất kềm (xút, ammoniac, nước javel, dầu hỏa), dùng chất hấp thu là chanh hay giấm. Trong khi chờ sự can thiệp của thú y, chúng ta có thể dùng nước albumine (lòng trắng trứng đánh trong nước hay than hoạt tính).
Thuốc diệt chuột bao gồm hoặc là arsenic, hoặc là strychnine, hoặc là coumarine. Arsenic gây tiêu chảy ra máu, hô hấp dồn dập, hơi thở hôi mùi tỏi; thuốc giải độc là Natri thiomalate tiêm vào tĩnh mạch. Strychnine làm cho cơ thể cứng lại kèm theo cơn co giật; thúôc giải độc là gardenal. Coumarine gấy xuất huyết; có thể điều trị bằng vitamin K.
Các chất độc gây co giật thuộc nhóm metaldehyde, dùng để diệt ốc tạp có thể được điều trị bằng các thuốc an thần. Các chất diệt côn trùng (DDT, lindane) gây run rẩy, giãn đồng tử và co giật; điều trị với gardenal kết hợp truyền đường glucose vào huyết thanh.
15. VẬT LẠ
Những chú chó con, thỉnh thoảng cả chó trưởng thành,có thể nuốt những vật khác nhau trong tầm với của chúng(viên bi, đồng xu, kim may, vỏ sò…). Thông thường những vật là này sau khi đi qua đường tiêu hóa sẽ bị thải ra ngoài thoe phân. Nhưng nếu chúng bị kẹt lại, hoặc trong xoang miệng, hoặc trong thực quản sẽ làm cho con chó nuốt rất khó khăn, chảy nhiều nước dãi, đưa chân lên gảy miệng và có thể ho.
Đầu tiên cần phải mở miệng con chó (nếu cần thiết đặt một miêng gỗ giữa hai hàm răng để giữ cho miệng luôn mở) và sau đó tìm vật lạ trong miệng. Nếu bạn nghĩ rằng bạn có thể lấy vật lạ ra một cách dễ dàng, hảy trang bị một cái kẹp dài và nhờ ai đó giữ yên chú chó. Đặc biệt là không được đẩy vật lạ vào sâu thêm vì nếu như vậy chúng ta phải cần sự can thiệp phẩu thuật. Nếu vật là không thấy được thì hảy đưa chú chó của bạn đến bác sĩ thú y và khi đó việc can thiệp luôn cần đến thuốc gây mê.
16. XUẤT HUYẾT
Xuất huyết khác với chảy máu, gây ra do sự đứt vỡ của một động mạch hay tĩnh mạch. Mức độ trầm trọng tùy thuộc vào kích cở của mạch máu bị đứt vỡ. Trong khi chờ đợi sự can thiệp của thú y, có thể nhanh chóng dùng dây garrot hay đắp lên vết thương một miếng băng dày, dùng tay hay dùng dây để xiết chặt với thương .
Sau một cú sốc, sự xuất huyết có thể diễn ra bên trong các xoang của cơ thể (xoang ngực, xoang bụng) gọi là nội xuất huyết. Niên mạc bị tái đi, bốn cân lạnh, tim đập nhanh. Sự can thiệp phẩu thuật ngay lập tức là giải pháp duy nhất.
Xuất huyết thường được điều trị với các chất kích thích sự đông máu hay tăng cường sự co mạch. Trong một số trường hợp đặc biệt, rất trầm trọng, là xuất huyết xảy ra trên não. Chó bị rối loạn về vận động, tê liệt hay mất ý thức.
