Wortel schieten

19/04/2024

Begin april was het zover. Ik organiseerde voor de eerste keer een cursus syntropische landbouw. Steven Werner, een vroege leerling van Ernst Götsch, kwam uit Frankrijk om ons twee dagen mee te nemen in de filosofie, theorie en praktijk van deze manier van landbouw.

Voor de cursus was er een opening gemaakt in voedselbos Okkerheide. Daar hebben we samen met veel plezier een nieuw en complex systeem aangelegd. De bodem is losgemaakt en zorgvuldig bedekt met een beetje compost, lavameel en véél vers gezaagd hout uit het voedselbos.

De plek werd vol gezaaid en geplant met soorten die elkaar (in hoge dichtheid) in tijd en ruimte gaan opvolgen. Vol? Nou zo vol: Kastanjes, eiken, populieren, wilgen, essen, vlieren, appels, linden, aalbessen, frambozen, asperges, aardperen, rabarber, smeerwortel, aardbeien, uien, aardappelen, doperwten, tuinbonen, japanse haver, phacelia en gele mosterd.

Ook de mens gaat hier een belangrijke rol vervullen. Door het systeem periodiek ingrijpend te snoeien zorgen wij voor dynamiek en omstandigheden voor steeds meer leven.

Enkele woorden van de cursisten:
“De theorie was zowel inleidend als verdiepend zeer boeiend. Steven weet het helder en duidelijk uit te leggen.”
“Hernieuwde passie voor het werk en radicale ideeën over gezonde uitbundige bossystemen.”
“Nieuwe inzichten, nieuwe manier van kijken (bijv over verstoringen en over de mens als nuttige soort in het ecosysteem) en stof tot nadenken. Zin om te experimenteren!”
“Dat dieren zowel (brute) verstoringen aanbrengen, als dat ze ook bewust, doelgericht en vakkundig aanplanten. Daardoor kijk ik anders tegen ons als mensheid en onze rol aan.”
“Mooie afwisseling van theorie en praktijk. Serieuze en verdiepende kennis. Inhoudelijk helemaal top.”

Terugblik op de cursus syntropische landbouw Begin april was het zover. Ik organiseerde voor de eerste keer een cursus syntropische landbouw. Steven Werner, een vroege leerling van Ernst Götsch, kwam uit Frankrijk om ons twee dagen mee te nemen in de filosofie, theorie en praktijk van deze manier v...

13/03/2024

Mijn voedselbosreis

Het was de tweede zomer van het voedselbos. Ik ging zo vaak als ik kon het voedselbos in om te zien hoe alles groeit. Wat heerlijk toen ik de eerste frambozen mocht plukken. Toch miste ik iets… Ik ervaarde een afstand tot de planten en het voedselbos. Alsof ik een soort toeschouwer was. Terwijl het eigenlijk de bedoeling was dat ik me meer onderdeel van de natuur ging voelen.

Ook was ik onzeker over het voedselbos. Klopt het ontwerp eigenlijk wel? Groeien de planten wel goed genoeg? Staat die plant wel op de juiste plek? Moet ik ze niet ergens mee helpen? En wat gaan andere mensen hier van vinden? Want de bomen en struiken zijn nog zo klein en staan zo ver uit elkaar. Dit lijkt nog lang niet op een bos.

Toen kwam ik een filmpje tegen dat mij ontzettend aansprak. Een man met een zaag die zorgt voor super productieve, diverse en levendige bossen. Ik dacht in eerste instantie dat dit alleen in de tropen kon. Toen zag ik dat er in Spanje een cursus Syntropic Agroforestry werd georganiseerd. Daar moest ik naar toe!

Deze cursus was voor mij een enorme verrijking. Ik leerde over plantengemeenschappen die elkaar in hoge dichtheid opvolgen in tijd en ruimte, verstoringen en bosdynamiek, en de waardevolle rol die wij mensen vervullen in deze ecosystemen. En we gingen met alle deelnemers ook daadwerkelijk een systeem aanleggen!

Toen ik terug kwam keek ik met andere ogen naar mijzelf in relatie tot het voedselbos. Ik zag heel helder wat ons voedselbos nodig had. Welke planten ontbreken en wat ik kon doen zodat planten hun rol in het systeem optimaal kunnen vervullen. Sindsdien probeer ik het voedselbos op allerlei manieren levendiger, groeikrachtiger en productiever te maken. Wat een plezier!

Op 13 en 14 april komt Steven Werner, een leerling van Ernst Götsch uit Frankrijk, naar Nederland om een cursus syntropische landbouw te geven. Er zijn een paar plekken vrij gekomen!

Meer info:

Wil je ontdekken welke sleutelrol jij kan vervullen in het systeem, zodat het voedselbos ook van jou gaat houden? Syntropische landbouw biedt een manier van denken, kijken en handelen om het voedselbos productiever en levendiger te maken.

20/02/2024

Als je een voedselbos wilt creëren, dan is het belangrijk om te begrijpen hoe successie en bosdynamiek werken. Ik heb een artikeltje geschreven met een aantal lessen die ik heb geleerd sinds we in 2017 de eerste bomen en struiken hebben aangeplant in voedselbos Okkerheide. Hopelijk heb jij daar ook wat aan.

Successie surfen Gaten in ons voedselbos In 2016 kregen wij groen licht voor een gemeenschappelijk voedselbos in onze wijk. We konden niet wachten om de eerste bomen te planten. Maar voordat het zover was moest er natuurlijk eerst onderzoek worden gedaan en een ontwerp worden gemaakt. Ook geen verve...

06/02/2024

https://youtu.be/lXsIg0VG648 Het wordt steeds drukker in ons voedselbos. Niet alleen met mensen, maar ook met planten. Plekken waar vorig jaar nog twee soorten planten groeiden, gaan komend seizoen al gauw 25 soorten groeien. Allerlei soorten die elkaar kunnen opvolgen in tijd (levenscyclus) en ruimte (lichtbehoefte). In deze successie dansen wij mensen mee. Met onze handen en gereedschap zorgen we dat iedere plant haar rol en functie in het systeem optimaal kan vervullen. Wil jij hier meer over leren? Op 13 en 14 april komt Steven Werner uit Frankrijk om een cursus syntropische landbouw te geven: https://wortelschieten.org/cursus-syntropische-landbouw/

06/12/2023

Het creeren van een diverse en productieve plantengemeenschap kan al op de vierkante meter. Dit is een goede tijd van het jaar om stekken te nemen en te planten.

15/09/2023

Sinds ik een voedselbos ben begonnen krijg ik steeds heimwee als ik op vakantie ben. Toen ik vorige maand thuis kwam zag ik dat het voedselbos mij óók heeft gemist.

Langzame walnoten stonden in de schaduw van snelle volle fladderiepen. Pawpaws waren bedolven onder tomaten. En aardbeien kropen tussen uitgegroeide grassen.

Als je veel soorten dicht bij elkaar plant moet je wel terugkomen met je kapmes en handzaag. Anders groeit het voedselbos dicht en verlies je soorten én een kans om het systeem vruchtbaarder en groeikrachtiger te maken.

Misschien lees je het al, maar achter voedselbos Okkerheide schuilt een hele praktische filosofie om voor het land te zorgen. Vijf jaar geleden heb ik op een cursus in Spanje ontzettend veel geleerd over productieve plantengemeenschappen, verstoringen en bosdynamiek.

In het eerste weekend van november organiseer ik eenzelfde cursus in Leiden. Een mooie kans om te leren en te ervaren hoe je een voedselbos levendiger, groeikrachtiger en productiever kan maken!

Wil je ontdekken welke sleutelrol jij kan vervullen in het systeem, zodat het voedselbos ook van jou gaat houden? Syntropische landbouw biedt een manier van denken, kijken en handelen om het voedselbos productiever en levendiger te maken.

26/08/2023

Wat er gebeurt als je met syntropische landbouw aan de slag gaat in je voedselbos... https://youtu.be/sE4YwsAL0MU?si=gHf8LMzh4_C5boqM

Wil jij je voedselbos ook levendiger, groeikrachter en productiever maken? En ontdekken welke sleutelrol wij als mens vervullen in dit ecosysteem?

Op 4 en 5 november komt Steven Werner, een syntropische landbouw pionier uit Frankrijk, naar Leiden om een cursus te geven!

Meer info: https://wortelschieten.org/cursus-syntropische-landbouw/

09/06/2023

Leuk om met Nancy Glazer van de Natuur💚Leiden podcast te praten over het onstaan van voedselbos Okkerheide, welke sleutelrol wij als mens kunnen vervullen in dit ecosysteem, en wat het voedselbos met mij en de Merenwijk heeft gedaan.

Podcast Ik was te gast bij Nancy Glazer van de NatuurLeiden podcast om te vertellen over: het ontstaan van voedselbos Okkerheide; weerstand van de buren en andere uitdagingen; samenwerking met de gemeente Leiden; hoe we in het voedselbos kunnen ontdekken wat onze plek is in ‘de natuur’; wat het ...

18/05/2023

In 2018 ben ik afgereisd naar Spanje voor een cursus ‘Syntropic Agroforestry’. Dat was voor mij echt een eye opener. Ik leerde veel over het creëren van diverse plantengemeenschappen in hoge dichtheid en hoe die elkaar in tijd en ruimte opvolgen. Maar ook over de dynamiek van het bos, en hoe wij mensen voor meer leven, groeikracht en productiviteit kunnen zorgen door het voedselbos periodiek te verstoren.

Toen ik terug kwam ben ik het voedselbos (inclusief mijzelf) met andere ogen gaan bekijken. Ik zag wat het systeem nodig had om ‘completer’ te worden, en ik ben gaten in tijd en ruimte gaan dichten. Met gerichte snoei probeer ik omstandigheden te creëren waarbij planten hun rol optimaal kunnen vervullen. Ik merk dat het voedselbos sindsdien een stuk productiever en diverser is geworden en ik zie duidelijke mogelijkheden om de plek verder te ontwikkelen.

Er is nu een mooie kans om kennis te maken met syntropische landbouw. Coöperatie Ondergrond organiseert in juni een excursie langs drie Nederlandse voedselbossen waar gexperimenteerd wordt met deze vorm van landbouw. Jos Willemsen, Malika Cieremans en ik nemen je mee op reis!

In deze excursie maak je kennis met de toepassing van syntropische landbouw in drie Nederlandse voedselbossen.

12/05/2023

2 jaar geleden ben ik gestopt met deze pagina als ‘de voedselboscoach’. Het was een beetje teveel naast mijn werk en gezin.

Maar nu ik wat meer vergroeid ben met het voedselbos ga ik een nieuwe poging wagen. Ik wil me bezig houden met een bepaald zoogdier.

Een machtig dier dat op zoek is naar haar plek in dit ecosysteem.
Ja ik heb het over jou. En mij.

We zijn de weg kwijt. Maar ik geloof dat we die in het voedselbos weer kunnen vinden.

We kunnen hier zoveel leven scheppen. Dan gaan we ons weer thuis voelen. Zeg maar wortel schieten.🙂

Ik wil samen met andere voedselbosbouwers ontdekken wat wij kunnen betekenen in een voedselbos. Wat is de rol van de mens in dit ecosysteem?

25/01/2021

Ik heb stekken over van de Amerikaanse vlier (sambucus canadensis), vruchtselectie ‘York’. Die mag je op afspraak gratis afhalen in voedselbos Okkerheide in Leiden. Max 3 stuks.

Deze snelle struik is het Amerikaanse broertje of zusje van de welbekende Europese vlier (sambucus nigra). Anders dan de nigra, bloeit de canadensis op eenjarig hout. Vanaf twee jaar snoei ik deze vlier iedere winter terug, waarna de plant in één seizoen drie meter terug groeit met vele grote bloemschermen. En het mooie is; de canadensis komt in bloei als de nigra stopt. Dus als je beide aanplant dan heb je bloesem van mei tot oktober en vruchten van juli tot oktober (met een andere bestuiver). De bloemen zijn heerlijk om siroop van te maken. En de bessen zijn erg geschikt voor jam, sap of om te drogen. De bessen bevatten veel flavonoïden en vitamine C. Kook of droog ze eerst, zodat de alkaloïden afnemen. Ze staan bekend om hun antivirale eigenschappen.

Heb je interesse? Stuur dan een berichtje naar [email protected].

16/01/2021

Bij bomen horen struiken. Je kunt in deze tijd eenvoudig zelf je fruitstruiken stekken. In dit filmpje laat ik zien hoe.

08/01/2021

Met snoeihout kun je nu heel eenvoudig de 'drie houtige zusters' planten. Drie planten die blij zijn met elkaar.

27/12/2020

Mijn favoriete bessen komen van het krentenboompje. En dan in het bijzonder van de Amerikaanse krent (amelanchier alnifolia). De prachtige witte bloesem luidt het begin van de lente. Daarmee biedt het krentenboompje een vroege bron van stuifmeel voor insecten en later een habitat voor larven van verschillende vlinders. De bessen smaken naar een complexe mix van blauwe bes, appel en rozenwater. Herten, elanden en vogels zijn er ook dol op.

De vele namen voor de amelanchier verklappen dat deze plant van cultureel belang is. In Noord Amerika gebruiken ze Saskatoon, Juneberry, Shadbush, Shadblow, Sugarplum, Sarvis, Serviceberry. De Potawatomi stam noemt deze plant Bozakmin, 'de beste van de bessen'. In Nederland zie je verschillende soorten amelanchier, maar ik vind de alnifolia het meest smakelijk. Hier zijn ook vele cultivars van beschikbaar die zijn geselecteerd op grootte en smaak, zoals ‘Smoky’, ‘Thiessen’ en ‘Northline’.

De amelanchier alnifolia is een struik die ongeveer 3 meter hoog wordt en gedijt in half schaduw. Na 15 tot 20 jaar heeft ze haar rol en functie in het bos vervult. Dat past dus goed in de kleine tuin. Maar vergeet haar dan niet in gemeenschap aan te planten. Bijvoorbeeld samen met els, meidoorn, vlier, kers en appelbes.

21/12/2020

In het bos groeien langzame bomen op onder snelle bomen. Wil je een jonge appel of walnoot gelukkig maken? Plant er dan een pionierboom vlakbij. Na twee of drie jaar snoei ik de wilg, els of populier in de zomer én in de winter op hoogte van de vruchtboom. Zo geef je een groei impuls, gewenste lichtomstandigheden en organisch materiaal om het bodemleven te voeden.

16/12/2020

Anti voedselbos. Deze video gaat over weerstand tegen jouw prachtige actie en hoe ik daar mee om ben gegaan.

08/12/2020

Wat betekent een voedselbos als we onderscheid blijven maken tussen mensen en dieren, en spreken over ‘natuurinclusieve landbouw voor voedselproductie en ecosysteemdiensten’?

Ik denk dat het voedselbos een geweldige kans biedt om anders naar onszelf te gaan kijken. Wat is eigenlijk onze plek, onze niche in dit ecosysteem? Wat verwachten planten en andere dieren van ons terug?

Een deel van het antwoord vind ik in het prachtige boek Braiding Sweetgrass van Robin Wall Kimmerer. Daarin beschrijft ze inheemse principes van de Eervolle Oogst.

- Ken de rol van zij die voor jou zorgen, zodat jij voor hen kan zorgen.
- Introduceer jezelf. Wees verantwoordelijk als je om leven komt vragen.
- Vraag om toestemming voordat je neemt. Respecteer het antwoord.
- Neem nooit het laatste. Neem nooit het eerste, zodat je nooit het laatste neemt.
- Neem alleen wat je nodig hebt.
- Neem alleen wat wordt aangeboden.
- Neem nooit meer dan de helft. Laat over voor anderen.
- Oogst op een manier die schade minimaliseert.
- Verspil niet wat je is gegeven.
- Deel.
- Wees dankbaar voor wat je hebt ontvangen.
- Geef terug, in wederkerigheid voor wat je hebt genomen.
- Houd anderen in stand die jou in stand houden.

Robin noemt dit de regels van de échte regering. De democratie van soorten. De wet van Moeder Natuur. Het is de Zalm, de Kip, de Aalbes en de Aardappel die zeggen: “Als je deze regels volgt, dan zullen we onze levens blijven geven, zodat jij mag blijven leven.”

Ik vind deze manier van kijken super inspirerend. Maar ook pijnlijk confronterend, omdat het zo vreemd voor me is…

04/12/2020

Aflevering 5: Een band met het land

Door een voedselbos ga je je meer thuis voelen. Jij gaat ook wortel schieten.

Deze week verschijnen hier vijf korte video’s over wat het voedselbos met mij doet.

Wil je ook een voedselbos beginnen? En wil je weten hoe je een Nashi Peer gelukkig kan maken?

Mail me dan voor een gratis kennismakingsgesprek: [email protected]

03/12/2020

Aflevering 4: Zenuwstelsel ontspannen

Door een voedselbos ga je je meer thuis voelen. Jij gaat ook wortel schieten.

Deze week verschijnen hier vijf korte video’s over wat het voedselbos met mij doet.

Wil je ook een voedselbos beginnen? Mail me dan om mijn gratis e-book ‘in vijf stappen naar een bloeiend voedselbos’ te ontvangen: [email protected]

02/12/2020

Aflevering 3: Nuttig zijn voor de kudde.

Door een voedselbos ga je je meer thuis voelen. Jij gaat ook wortel schieten.

Deze week verschijnen hier vijf korte video’s over wat het voedselbos met mij doet.

Wil je ook een voedselbos beginnen? Mail me dan om mijn gratis e-book ‘in vijf stappen naar een bloeiend voedselbos’ te ontvangen: [email protected]

01/12/2020

Aflevering 2: Vlierbloesem champagne

CO2 vastleggen, biodiversiteit, een gezonde bodem, waterhuishouding.

Ja. Maar dit is volgens mij nog veel belangrijker:

Door een voedselbos ga je je meer thuis voelen. Jij gaat ook wortel schieten.

Deze week verschijnen hier vijf korte video’s over wat het voedselbos met mij doet.

30/11/2020

CO2 vastleggen, biodiversiteit, een gezonde bodem, waterhuishouding.

Ja. Maar dit is volgens mij nog veel belangrijker:

Door een voedselbos ga je je meer thuis voelen. Jij gaat ook wortel schieten.

Deze week verschijnen hier vijf korte video’s over wat het voedselbos met mij doet.

Aflevering 1: Ik wil niet meer weg.

25/11/2020

De houthakker kan veel betekenen voor het voedselbos. Snoeien om het systeem een groei impuls te geven, maar ook vers hout en blad om de bodem mee te bedekken. In deze video vertel ik meer over hoe we dit nu en in de toekomst gaan doen in voedselbos Okkerheide.

16/11/2020

Met een paar basis ingrediënten uit het voedselbos kun je in deze tijd gemakkelijk een heerlijke maaltijd serveren. Dit is e***lpannenkoek met mispelmoes en aardperen soep.

Recept e***lpannenkoek:
Mix twee delen e***ls op één deel speltmeel met een ei en amandelmelk in een blender. Ik heb stukjes e***l gebruikt uit de vriezer, die ik eerder heb verwerkt (zie mijn eerdere post: https://bit.ly/2H4kveu). Bak in olijf- of zonnebloemolie. Duw het vruchtvlees van rijpe mispels door een grove zeef om de pitten te verwijderen. Besmeer de warme pannenkoeken met mispelmoes.

Recept aardperen soep:
Fruit een ui en teen knoflook in grote koekenpan. Los een blokje bouillon op in 1 liter kokend water. Blus de ui af met een beetje bouillon en laat even inkoken. Voeg 300g aardperen en 200g pastinaak in stukken toe. Zet de groenten onder water met de rest van de bouillon. 15 minuten koken. Voeg een peer in stukken toe. Nog 10 minuten doorkoken. Pureer met een staafmixer.

Geniet!

13/11/2020

Je wilt een voedselbos beginnen, maar je weet niet hoe je dat moet aanpakken. Als je zelf het wiel gaat uitvinden, dan staat dit je te wachten:

Wekenlang ploeteren door plantenlijsten. Slapeloze nachten over het beste ontwerp. Twijfel twijfel. Je plant toch maar aan. Dan is het eindelijk zomer, sta je tegen hangende bladeren en miezerige plantjes aan te kijken.

Maar zo hoeft het niet te gaan.

Ontdek in mijn gratis e-book ‘in vijf stappen naar een bloeiend voedselbos’ hoe je een vliegende start maakt, zodat je vanaf het begin weet wat je moet doen en je het eerste jaar al kan genieten van een groene oase. Wil je die ontvangen? Stuur een mailtje naar [email protected]

10/11/2020

In voedselbos Okkerheide gaan we regelmatig samen werken en oogsten. Wil je ook aankondigingen ontvangen? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief op www.okkerheide.nl

05/11/2020

Ik heb ontzettend veel opgestoken van de syntropic farming methode en visie van Ernst Götsch. Deze lessen wil ik graag met je delen. Dit zijn mijn plannen voor komend jaar.