16/05/2024
Białaczka kotów
(FeLV = Feline Leukemia Virus)
Białaczka kotów jest chorobą zakaźną, która, mimo stosowania szczepień ochronnych, stanowi jedna z najważniejszych przyczyn zejść śmiertelnych wśród kotów. Jest wywołana przez wirus białaczki kotów (FeLV), należący do rodziny Oncovirinae. Swoim zasięgiem obejmuje cały świat.
Epidemiologia:
Występowanie białaczki kotów jest bezpośrednio związane z zagęszczeniem populacji tych zwierząt. Najwięcej problemów notuje się w dzikich koloniach oraz w dużych hodowlach kotów. Głównym źródłem choroby są przetrwale zainfekowane koty – klinicznie zdrowe, wydzielające wirusa do środowiska. Nosiciele wydzielają duże ilości wirusa głównie ze śliną oraz w mniejszych ilościach ze łzami, moczem i kałem. Najczęściej koty zakażają się przez kontakt błon śluzowych jamy ustnej i nosowej z zainfekowaną śliną, co może być ułatwione przez wzajemną pielęgnację, korzystanie z tych samych misek oraz ze wspólnych kuwet i klatek transportowych. Inne sytuacje, w których może dojść do zakażenia białaczką są walki między kotami i pogryzienia.
Znacznie bardziej wrażliwe na zakażenie są koty młode. Do zakażenia kociąt od matki może dojść drogą pionową (przez macicę lub z mlekiem matki) lub poziomą (przez wydzieliny i wydaliny).
Rozwój choroby (patogeneza):
Po osiągnięciu błony śluzowej jamy ustnej i nosowej wirus dostaje się do tkanki limfatycznej jamy ustnej i gardła, a następnie wraz z krwią dostaje się do śledziony, węzłów chłonnych, komórek nabłonka jelit i pęcherza moczowego, gruczołów ślinowych oraz szpiku kostnego. Stąd przechodzi do wydzielin i wydalin, a także do krwinek białych i płytek krwi. Wiremia (wysiew wirusa do krwi) występuje zazwyczaj po 2-4 tygodniach od zakażenia.
W lecznicach rzadko rozpoznaje się początkową, ostrą fazę choroby, ponieważ objawy są bardzo niespecyficzne i mogą przypominać wiele innych schorzeń. Występuje niewielka gorączka (najczęściej nie przekracza 40°C), złe samopoczucie, powiększenie węzłów chłonnych oraz cytopenie we krwi obwodowej (zmniejszenie ilości komórek należących do jednej lub wielu linii komórkowych).
Choroby, u podłoża których może leżeć białaczka kotów:
Immunosupresja (obniżenie odporności). U chorych kotów występuje zwiększona podatność na infekcje bakteryjne, grzybicze, pierwotniacze i wirusowe.
Nowotwory tkanki limfatycznej lub szpiku kostnego (np. chłoniak, białaczka limfoidalna, białaczka erytrocytarna). Problemy nowotworowe występują nawet u 30% kotów z przetrwałą infekcją FeLV. Większość kotów ze stwierdzonym chłoniakiem miała dodatnie wyniki serologicznych badań w kierunku białaczki kotów.
Niedokrwistość. Niedokrwistość spowodowana przez FeLV zazwyczaj jest nieregeneratywna i normobarwliwa. U około 10% kotów jest regeneratywna i wynika z hemolizy (często jest to niedokrwistość immunohemolityczna lub związana z hemobartonelozą).
Kompleksy immunologiczne – mogą wywołać m. in. uogólnione zapalenie naczyń krwionośnych, kłębuszkowe zapalenie nerek, zapalenie wielostawowe.
Zaburzenia rozrodowe
68-73% kotek z zaburzeniami płodności miało dodatnie badanie w kierunku FeLV
60% kotek, które poroniły miało dodatnie badanie w kierunku FeLV
inne problemy rozrodowe – obumieranie płodów, resorpcje zarodków, niedorozwój łożysk. Możliwe jest również urodzenie żywych kociąt, które mogą stać się nosicielami wirusa białaczki.
(obniżenie odporności). U chorych kotów występuje zwiększona podatność na infekcje bakteryjne, grzybicze, pierwotniacze i wirusowe.
Zapalenie jelit – objawy mogą przypominać panleukopenię kotów – występuje brak apetytu, osłabienie, wymioty i biegunka (może być krwawa).
Inne – neuropatie (nierównomierne rozszerzenie źrenic, niedowłady tylnych kończyn), czy schorzenia pseudonowotworowe (np. wyrośla chrzęstno-kostne).
Rozpoznanie:
Podejrzewać białaczkę można na podstawie wywiadu, badania klinicznego oraz badań krwi. Potwierdzeniem są testy serologiczne, coraz powszechniej dostępne w wielu lecznicach weterynaryjnych.
Rozpoznanie poszczególnych postaci choroby oraz chorób wynikających z białaczki stawia się na podstawie badań dodatkowych:
badanie krwi – morfologia z rozmazem, badania biochemiczne, ocena retikulocytów, test aglutynacji, test Coombsa
badanie szpiku
badanie histopatologiczne wycinków, biopsja cienkoigłowa
Leczenie:
Leczenie białaczki kotów jest długotrwałe i często nie przynosi spodziewanego efektu, chociaż jest pewna grupa kotów, u których przy wczesnym stadium można uzyskać całkowite wyleczenie. Celem leczenia jest podniesienie odporności zwierzęcia oraz zapewnienie mu jak najlepszego komfortu życia. Większość zakażonych kotów wykazuje przetrwałą wiremię już w czasie stawiania rozpoznania. Ale z drugiej strony warto podjąć trud leczenia, ponieważ bardzo wiele serologicznie dodatnich kotów przez wiele lat cieszy się dobrym zdrowiem i nie wykazuje żadnych objawów choroby.
W leczeniu można stosować leki przeciwwirusowe (np. AZT, interferon, paciorkowcowa proteina A), leki podnoszące odporność (np. Baypamune, Scanommune), leki przeciwnowotworowe (glikokortykosteroidy, winkrystyna, cyklofosfamid), preparaty witaminowe i inne.
Zalecenia dla właścicieli dodatnich serologicznie kotów
1. Unikać jakiegokolwiek stresu
2. Chory kot powinien przez cały czas przebywać w domu w celu zmniejszenia ryzyka wtórnych infekcji oraz zarażania innych kotów
3. W przypadku wystąpienia problemów zdrowotnych wskazujących na wystąpienie chorób wynikających z zakażenia FeLV – jak najszybciej udać się do prowadzącego lekarza weterynarii i wprowadzić agresywne leczenie
Profilaktyka:
Program anty-białaczkowy dla hodowli oraz domowych kolonii kotów
(w celu uzyskania grupy kotów wolnych od białaczki)
1. Pierwsze badanie serologiczne wszystkich kotów w kierunku FeLV
2. Usunięcie z grupy wszystkich kotów z wynikiem dodatnim
3. Dezynfekcja misek, kuwet i posłań
4. Całkowita likwidacja kontaktów kotów z grupy ze środowiskiem zewnętrznym
5. Drugie badanie serologiczne wszystkich kotów w kierunku FeLV – po 12 tygodniach od pierwszego (wykrycie kotów, które w pierwszym badaniu były w okresie inkubacji choroby)
6. Usunięcie z grupy kotów z wynikiem dodatnim
7. Wszystkie nowe koty wprowadzane do grupy powinny być wcześniej dwukrotnie przebadane serologicznie (w odstępie 12 tygodni) i poddane w tym okresie kwarantannie
8. Przeznaczać do hodowli tylko koty serologicznie ujemne, kojarzenie tylko z kotami pochodzącymi z hodowli wolnych od FeLV
Szczepienia – mają na celu ochronę kotów przed zakażeniem białaczką lub przynajmniej zapobieganie przetrwałej wiremii.
Zasady szczepienia kotów przeciwko FeLV:
Szczepić tylko zdrowe koty
Koty pochodzące ze środowiska o zwiększonym ryzyku oraz pochodzące z nieznanego środowiska powinny być poddane badaniu serologicznemu w kierunku FeLV
Szczepić wszystkie koty narażone na ryzyko zakażenia FeLV
Trzymać oddzielnie koty FeLV-dodatnie i FeLV-ujemne, nawet, jeżeli koty FeLV-ujemne zostały zaszczepione przeciwko białaczce
Autor: lek. wet. Maja Ingarden (2004-12-14)
