05/07/2024
ΟΙ ΚΑΛΥΤΕΡΟΙ ΜΑΣ ΦΙΛΟΙ
⚕️Το σύνδρομο Williams είναι μια νευροαναπτυξιακή κατάσταση που χαρακτηρίζεται από γλωσσικές δυσκολίες, υπερβολική κοινωνικότητα και αγάπη για τη μουσική. Εμφανίζεται τυχαία στον γενικό πληθυσμό και προκαλείται από την απουσία περίπου 27 γονιδίων, δηλαδή 27 «κομματιών» DNA🧬. Τα άτομα με Williams είναι υπερβολικά εξωστρεφή και απολαμβάνουν την αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους🧑🤝🧑.
Λόγω της εξέλιξης (αναλυτικά εδώ: https://www.facebook.com/photo/?fbid=122108534024352461&set=pb.61560573851155.-2207520000 ), πολλά είδη στον πλανήτη μας έχουν κοινά γονίδια 🧬. Τα συγκεκριμένα 27 γονίδια που λείπουν από άτομα με σύνδρομο Williams, και η έλλειψη τα καθιστά υπερβολικά φιλικά και εξωστρεφή🧑🤝🧑, είναι γενικά σημαντικά στην ανάπτυξη διάφορων οργανισμών, όχι μόνο των ανθρώπινων.
Τα περισσότερα ζώα, όπως και οι άνθρωποι χωρίς σύνδρομο Williams, έχουν και χρησιμοποιούν αυτά τα 27 γονίδια – οπότε είναι σε ένα «μέσο βαθμό», φιλικά👬. Και επηρεάζονται και από τις συνθήκες.
Ωστόσο, υπάρχει ένα μοναδικό είδος που, παρά το γεγονός ότι διαθέτει αυτά τα γονίδια🧬, εκ φύσεως ΔΕΝ τα χρησιμοποιεί, με αποτέλεσμα να διαθέτει έμφυτη υπερβολική φιλικότητα και εξωστρέφεια: Τα σκυλάκια.🐶
Τα σκυλάκια είναι σύντροφοί μας για πάρα πολύ καιρό. Στην Εύφορη Ημισέλινο, 11.000 χρόνια πριν, οι άνθρωποι στο τέλος της ζωής τους, θάβονταν μαζί με τα σκυλιά τους.
Μελετώντας τα σκυλάκια νευροβιολογικά, βλέπουμε μια πιο καλοσυνάτη εκδοχή μας🪞. Επειδή ιστορικά έχουν εξελιχθεί μαζί μας, το ποιες συμπεριφορές και ποια γονίδιά τους «ευνοούνταν» από γενιά σε γενιά σχετίζεται πολύ με δικές μας συμπεριφορές και γονίδια.
👉Για παράδειγμα, τα σκυλάκια καθώς μεγαλώνουν μπορεί να βιώνουν αλλαγές στον εγκέφαλό τους παρόμοιες με αυτές που παθαίνουν άτομα με Αλτσχάιμερ. Ακόμη, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές των σκυλιών, όπως όταν κυνηγούν την ουρά τους, θυμίζουν την ανθρώπινη ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD).
Επειδή τα σκυλάκια έχουν αναπτύξει εγκεφαλικά μονοπάτια🧠 ειδικά για να μας προσέχουν και να μας νοιάζονται, ό,τι κάνουμε τα επηρεάζει άμεσα. Για παράδειγμα, έχουν «τελειοποιήσει» το εγκεφαλικό μονοπάτι που τους επιτρέπει να ακολουθούν το δικό μας βλέμμα👀, για να δουν τι κοιτάμε, αλλά και τι νιώθουμε (Karl et al., 2020).
Πέρα από το βλέμμα, χρησιμοποιούν για να μας καταλάβουν τους ήχους μας, αλλά και τη γλώσσα του σώματός μας. Όντως, αν «δείξετε» ένα αντικείμενο σε ένα σκυλί☝️, αυτό καταλαβαίνει πού να κοιτάξει – δεν κοιτάει το δάχτυλο. Αλλά και συμπεριφορικά, τα σκυλιά παίρνουν παράδειγμα από εμάς κοιτώντας τι κάνουμε. Δεν έχετε δει σκύλο να ανοίγει πόρτα με πόμολο; 🐾
Αν κοιτάξουμε τον εγκέφαλο ενός σκυλιού, θα δούμε ότι υπάρχουν πολλά εγκεφαλικά μονοπάτια στις περιοχές της επιβράβευσης🧠. Μη σκεφτείτε (μόνο) λιχουδιές🍬. Το κύριο ερέθισμα που σημαίνει για τα σκυλάκια «επιβράβευση», δεν είναι το φαγητό, αλλά η κοινωνική αποδοχή.
👉Όπως συμβαίνει και σε εμάς, οι νευρώνες του εγκεφαλικού μονοπατιού της αποδοχής συνδέονται με οπτικούς νευρώνες, που συμμετέχουν στην αναγνώριση προσώπων🧐. Αυτό σημαίνει ότι όταν ένα σκυλάκι διαισθάνεται μέσα από την έκφραση που βλέπει στο πρόσωπό μας αποδοχή, νιώθει όσο όμορφα νιώθουμε κ εμείς, όταν μας αποδέχονται οι γύρω μας 🥰 (Berns, 2020).
🪞Τα σκυλάκια κατηγοριοποιούν τον περίγυρό τους σε φίλους (αγαπητούς), απλούς γνωστούς, και αγνώστους. Όταν βλέπουν τους αγαπημένους τους ανθρώπους, ενεργοποιούνται εγκεφαλικές περιοχές σχετιζόμενες με συναισθηματική προσκόλληση💏. Όταν βλέπουν αγνώστους, ενεργοποιούν περιοχές κίνησης και οπτικής αναγνώρισης (όπως εμείς)🤷♀️. Στο ενδιάμεσο, στους γνωστούς, ενεργοποιούνται εγκεφαλικές περιοχές οπτικής αναγνώρισης, χωρίς όμως τα μονοπάτια προσκόλλησης.
Μας προσέχουν τόσο, που ακόμα και οι εκφράσεις μας προκαλούν αλλαγές στον εγκέφαλο των σκυλιών. Σε ένα πείραμα που έβαζαν σκυλάκια να βλέπουν χαρούμενα πρόσωπα😊, καταγράφηκε ενεργοποίηση του αριστερού ιπποκάμπου. Ο ιππόκαμπος είναι στον εγκέφαλο το κέντρο της μνήμης και της μάθησης🧠. Αυτό πρακτικά σημαινει ότι, ως ανταπόκριση στη χαρά μας, ο εγκέφαλος των σκυλιών φροντίζει να μαθαίνει τί μας κάνει χαρούμενους, και να το θυμάται🐶.
Όταν πάλι στο ίδιο πείραμα τα σκυλάκια έβλεπαν θυμωμένα πρόσωπα😠, ενεργοποιούταν η δεξιά παραϊπποκάμπεια έλικα. Η περιοχή αυτή συνδέεται αρκετά με την αμυγδαλή🍐, όπου τόσο στα σκυλιά όσο σε εμάς, είναι το κέντρο των συναισθημάτων. Συγκεκριμένα η παραϊπποκάμπεια έλικα είναι περισσότερο συνδεδεμένη με αρνητικά συναισθήματα😣. Δηλαδή αν εμείς νευριάσουμε με ένα σκυλί αυτό όχι μόνο το καταλαβαίνει, αλλά το βιώνει και άσχημα😔.
Τα σκυλάκια μας ακουν προσεκτικά👂. Συγκεκριμένα, μας σέβονται και μας αγαπούν τόσο που δίνουν μεγαλύτερη βάση όταν τους λέμε κάτι που δεν ξέρουν. Είναι ευρέως γνωστό ότι τα σκυλιά μπορούν να «μάθουν» λέξεις με την επανάληψη🐕🦺. Ωστόσο, το λιγότερο γνωστό είναι ότι ο εγκέφαλός τους ενεργοποιείται περισσότερο όταν τους λέμε ΝΕΕΣ λέξεις. Αυτό δείχνει ότι δεν έχουν απλά τη δυνατότητα να μαθαίνουν λέξεις από εμάς, αλλά ΘΈΛΟΥΝ να το κάνουν. Θέλουν να επικοινωνούν μαζί μας.
Τα εγκεφαλικά μονοπάτια που περιεγράφηκαν παραπάνω υπάρχουν τόσο στα οικόσιτα σκυλάκια όσο στα αδέσποτα. Μάλιστα, τα αδέσποτα, ενδεχομένως έχουν περισσότερο ανάγκη την αγάπη και την αποδοχή μας, καθώς έχουν αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης, που είναι η ορμόνη του στρες και εμπλέκεται σε μονοπάτια φόβου😣.
Συνολικά, το προφιλ των σκυλιών που έχουν μεγαλώσει σε δύσκολα περιβάλλοντα είναι άμεσα συγκρίσιμο με το βιοχημικό προφιλ παιδιών που έχουν τραυματικές πρώιμες αναμνήσεις🧑🍼.
Η σχέση αγάπης που έχουν οι άνθρωποι και τα σκυλιά είναι, με βάση όλα τα παραπάνω, πολύ άνιση. Έίμαστε όλος τους ο κόσμος, ενώ ταυτόχρονα είμαστε, ως ανθρωπότητα, υπεύθυνοι για 670.000 θανάτους σκυλιών ετησίως.
Με τόσες εγκεφαλικές τους περιοχές αφιερωμένες αποκλειστικά στο να αλληλεπιδρούν μαζί μας, είναι τουλάχιστον αχάριστο εκ μέρους μας να μη θεωρούμε μέρος της φύσης μας το να φροντίζουμε, να σεβόμαστε και να προστατεύουμε τα σκυλάκια.
Εξάλλου, είναι ο μακροβιότερος φίλος και σύμμαχός μας σε αυτόν τον πλανήτη. Και ο καθρέφτης μας.
