16/06/2022
w czerwcu 1768 wybuchło anty-szlacheckie powstanie zachodnio-ukraińskich chłopów, kozaków i hajdamaków, zwane Koliszczyzną. ludność zamieszkała na terenach ukrainy kontrolowanych przez polską arystokrację musiała znosić brutalne warunki późnego feudalizmu, charakterystycznego dla wschodniej europy w tym czasie. co też typowe, wielu uciekało od pańszczyzny, przemocy ze strony szlachty, oraz skrajnej biedy dołączając do grup zbójeckich, zwanych na ziemiach ukraińskich hajdamakami. hajdamacy rabowali bogatych, niejednokrotnie zabijali szlachtę, kler katolicki, żydowskich posiadaczy karczm czy lichwiarzy, a z kolei ubodzy chłopi byli do nich przeważnie przychylnie nastawieni. w tej atmosferze wiosną 1768 zawiązała się konfederacja barska, która zaostrzyła istniejący spór religijny pomiędzy prawosławnymi a unickimi (katolickimi) wspólnotami, poprzez dążenie do przymusowej katolicyzacji terenów pod kontrolą państwa polskiego. połączenie tych czynników sprowokowało zbrojne powstanie ludności chłopskiej, które były dodatkowo wzmocnione przez walczących po ich stronie hajdamaków i kozaków, którzy wcześniej walczyli na usługach polskiej szlachty, jednak zbuntowali się przeciw swoim panom. powstanie miało bardzo krwawy przebieg, dokonywano masakr na szlachcie, żydach pozostających na jej usługach lub prowadzących interesy w ich lennach, klerze unickim oraz katolickim. powstanie zakończyło się po wkroczeniu wojsk rosyjskich, które razem z polskimi stłumiły bunt w nie mniej krwawy sposób. przywódcy zostali zesłani na katorgę, lub dokonano na nich tortur i egzekucji. pamięć o tych wydarzeniach stała się ofiarą prawicowej ideologii. w polsce jeśli w ogóle się o nich wspomina, to opisuje się je wyłącznie jako serię masakr dokonanych przez ruskich chłopów na bogu ducha winnych polakach, motywowanych religijnym fanatyzmem, w ukrainie jako zryw nacjonalistyczny, mimo tego, że idea narodu była w tamtych czasach nowinką, obcą dla większości uczestników powstania.