04/12/2023
Dawno nie pojawiło się nic z cyklu POST EDUKACYJNY. Dzisiejszy post będzie długi bo też poruszany problem jest złożony - a mianowicie KOŃ CHUDNIE - CO DALEJ?
Nieuzasadniona i niechciana utrata masy ciała zawsze stanowi powód do niepokoju właściciela i konieczne jest znalezienie przyczyny. Do tego problemu należy podejść metodycznie i pogodzić się z tym, że często droga do znalezienia rozwiązania nie jest tak oczywista jak mogłoby się wydawać. Co należy wziąć pod uwagę?
1. Obserwacja - nie mam tu na myśli "obserwowania" przez rok jak koń chudnie "w oczach" i patrzenie czy może samo mu nie przejdzie. Mam na myśli krytyczne przeanalizowanie rzeczy takich jak:
- czy koń ma apetyt? - czy zjada chętnie to co zjadał do tej pory czy stracił zainteresowanie pobieraniem paszy? jeżeli tak to jakiej paszy nie pobiera? tylko siana? nie je paszy treściwej ale chętnie je np. mokre wysłodki?
- czy koń pokazuje dyskomfort podczas jedzenia? - czy przeżuwanie sprawia mu trudność? czy robi tzw "wyplutki"?
- czy to czym karmimy konia realnie pokrywa jego zapotrzebowanie kaloryczne? czy dostaje wystarczająco paszy objętościowej (siano/sianokiszonka)?
- jaki jest system karmienia? czy jest możliwe że chudnący koń jest koniem ganianym w stadzie, który do siana/żłobu może dojść dopiero kiedy reszta stada się naje? czy pojawił się nowy koń w stadzie?
- czy chudnący koń poza utratą masy ma inne objawy? czy kolkuje, ma biegunki? czy ma problemy oddechowe jak np. astma? czy choruje na coś przewlekle?
Krytyczne przeanalizowanie podstaw często daje podpowiedź, w którą stronę skierować się z diagnostyką - w innej kolejności wykonuje się badania koni które wykazują bolesność przy pobieraniu paszy, w innej konia z pogorszeniem choroby przewlekłej, a w innej np. jeżeli koń ma biegunkę od dwóch tygodni. Jeżeli macie Państwo pod opieką chudnącego konia, Wasz lekarz weterynarii z pewnością zaproponuje dostosowany do niego schemat diagnostyki z uwzględnieniem niektórych z poniższych badań.
2. Wykonanie badań krwi i kału:
- w przypadku nieuzasadnionego chudnięcia zawsze warto wykonać badanie kału w kierunku pasożytów (nawet u regularnie odrobaczanych koni!) - badanie najlepiej wykonać z kału zbieranego z trzech dni
- wykonanie badań krwi może pokierować naszą dalszą diagnostyką lub dać konkretną odpowiedź dlaczego koń traci masę ciała - tzw. badanie przesiewowe (morfologia wraz z wybranymi badaniami biochemicznymi) daje ogólny obraz pracy organizmu oraz poszczególnych narządów takich jak nerki, wątroba, pomaga określić czy i na jakie niedobory cierpi koń.
3. Badanie jamy ustnej i korekcja uzębienia:
- w przypadku trudności z pobieraniem pokarmu, nieuzasadnionego chudnięcia zawsze warto jest wykonać badanie jamy ustnej, koń po podaniu sedacji ma wtedy założony rozwieracz co pozwala na dokładne obejrzenie i zbadanie całej jamy ustnej (w tym wszystkich zębów), podczas takiego badania można znaleźć mnóstwo przyczyn niechęci do jedzenia - ostre krawędzie, haki, wady zgryzu, zęby nadliczbowe, zęby obłamane/pęknięte/ruszające się, uszkodzenia błony śluzowej policzków, diastemy, ciała obce i wiele innych - pamiętajmy że konie często pobierają pokarm mimo bardzo poważnych problemów stomatologicznych dlatego też ważne jest wykonywanie takiego badania nie tylko kiedy coś nas niepokoi, ale też profilaktycznie (minimum 1x do roku, częściej jeśli nasz koń tego wymaga). Na szczególną uwagę w kontekście problemów stomatologicznych zasługują pacjenci starsi, geriatryczni!
W dużej części przypadków udaje się znaleźć przyczynę (jedną lub więcej) problemów z utrzymaniem lub nabraniem masy ciała wykonując czynności opisane powyżej, ale co jeśli wszystko wydaje się być w porządku? Dalsze kroki to pogłębienie diagnostyki o badania takie jak np. gastroskopia (choroba wrzodowa żołądka jest bardzo częstą przypadłością u koni i absolutnie może powodować problemy z masą ciała), badanie usg jamy brzusznej, testy wchłaniania substancji odżywczych w jelitach i cała masa innych badań dostosowanych do konkretnego pacjenta.
Co jest najważniejsze? Szukać odpowiedzi. Nie wierzyć, że koń który całe życie nie miał takich problemów nagle "ma taki urok". Pamiętać, że koń stary to absolutnie nie musi i nie powinien być koń chudy. Pogodzić się z tym, że czasem zdiagnozowanie problemów może być czasochłonne i kosztochłonne - diagnostykę zawsze zaczynamy od rzeczy statystycznie najbardziej możliwych, najczęstszych, ale niestety problemy rzadkie i bardziej złożone komuś niestety muszą się przytrafić.
Szybkie wnioski końcowe są takie:
- każdy koń który nagle zaczyna chudnąć bez uzasadnienia wymaga konsultacji z lekarzem weterynarii
- prowadźmy uporządkowaną diagnostykę takich koni - sprawdzajmy metodycznie, po kolei możliwe przyczyny
- nie udawajmy, że nie widzimy problemu!
Na zdjęciach znaleziska, które można znaleźć nawet u pozornie zdrowych koni - pamiętajmy że profilaktyka zawsze bije na głowę leczenie!