22/08/2024
SARKOIDY
Sarkoidy to najczęściej występujące zmiany skóry zarówno u koni jak i innych koniowatych takich jak muły,osły czy zebry. Są z reguły łagodnymi guzami nie dającymi przerzutów do organów wewnętrznych, jednakże ze względu na dużą ich zmienność zarówno w obrębie typu, szybkości wzrostu, wielkości jak i umiejscowienia, w pewnym momencie mogą stać się dość agresywne, powodując poważne konsekwencję dla dobrostanu konia.
Powstawanie sarkoidów uwarunkowane jest poprzez szereg czynników, między innymi wiek , ekspozycja komórek na działanie toksycznych związków chemicznych oraz patogenny wpływ wirusów onkogennych. Za główny czynnik etiologiczny sarkoidów powstających u koniowatych przyjmuje się wirusy należące do rodziny Papillomaviridae - wirus bydlęcy brodawczaka typu 1 (BPV1) oraz w mniejszym stopniu, typu 2 (BPV2).
Sarkoidy mogą pojawiać się w dowolnej części ciała zwierzęcia, jednakże najczęściej spotykane są w obszarach o cienkiej skórze takich jak powieki, uszy, okolice warg, przyśrodkowe części ud czy okolice moszny. Wyróżniamy sześć zasadniczych typów sarkoidów:
Płaskie - nie wystające ponad obszar skóry, najczęściej w formie okrągłych zmian pozbawionych włosów, łatwo mylone ze zmianami grzybiczymi . Najczęściej spotykane w obrębie powiek, uszu, chrap i szyi
Brodawkowate - wyglądem przypominające strup lub brodawkę, mogą zawierać mniejsze guzki , najczęściej spotykane w obrębie głowy , genitaliów oraz uszu i pachwin
Guzowate - ograniczone, dość tęgie guzy, które względnie łatwo ulegają owrzodzeniu i krwawieniu. Mogą być zlokalizowane w lub tuż pod skórą w obszarze kącików oka lub genitaliów
Fibroblastyczne - cechują się nie regularnym wzrostem, ich powierzchnia jest na ogół wilgotna oraz przekrwiona z występującymi często owrzodzeniami i krwawieniami. Najczęściej spotykane są w obrębie klatki piersiowej, kończyn oraz szyi i podbrzusza
Mieszane - które stanowią połączenie dwóch lub więcej typów , występujące najczęściej na głowie lub genitaliach
Złośliwe - rzadko występujące, szybko rozprzestrzeniające się na duże powierzchnie guzy, które cechuje równie szybki wzrost.
Wstępna diagnoza sarkoidów opiera się na ich wyglądzie zewnętrznym, jednakże jedynym pewnym sposobem ich zdefiniowania jest wykonanie badania histopatologicznego przeprowadzanego na podstawie wypreparowanego i przesłanego do laboratorium guza, lub, w przypadku postaci wrzodziejących i fibroblastycznych, wykonując rozmaz w kierunku obecności materiału genetycznego wirusa brodawczaka bydlęcego.
Istnieje wiele różnych metod usuwania sarkoidów zależnych od ich umiejscowienia, tempa wzrostu, typu oraz wielkości. Najpilniejszej interwencji weterynaryjnej podlegają sarkoidy, które ulegają pęknięciu lub owrzodzeniu, gdyż w takich sytuacjach mamy wysokie ryzyko wystąpienia infekcji innego typu. Wyróżniamy między innymi :
Metodę operacyjną - polega ona na usunięciu całości zmiany z odpowiednim marginesem bezpieczeństwa. Jest ona najczęściej stosowana w przypadku lokalizacji sarkoidów w miejscach niewygodnych dla konia takich jak np. powieka
Zamrażanie - polega na zastosowaniu niskich temperatur (-20 stopni) w celu wymrożenia zmian a następnie ich usunięciu. Stosowana często w przypadku zmian sąsiadujących z delikatnymi strukturami jak np. oko.
Terapia odpornościowa - istnieje kilka różnych terapii odpornościowych, ich wspólną cechą jest stymulacja układu odpornościowego zwierzęcia do samoczynnego zwalczania zmiany. Osiąga się to między innymi przez zastosowanie szczepionek podawanych bezpośrednio do sarkoida lub zastosowanie odpowiednich komponentów ziołowych, w przypadku łagodnych form sarkoidozy lub jako wspomaganie wcześniej wymienionych form leczenia.
Lek .wet . Marta Zapędowska