03/04/2023
𝐊𝐢𝐦 𝐭𝐚𝐤 𝐰ł𝐚ś𝐜𝐢𝐰𝐢𝐞 𝐣𝐞𝐬𝐭 𝐛𝐞𝐡𝐚𝐰𝐢𝐨𝐫𝐲𝐬𝐭𝐚 𝐳𝐰𝐢𝐞𝐫𝐳ą𝐭 ?
𝑇𝑟𝑜𝑐ℎę 𝑡𝑒𝑜𝑟𝑖𝑖...
Behawioryzm to dziedzina nauki o zachowaniu się ludzi i zwierząt. Uznaje on rolę środowiska jako czynnika, które kontroluje zachowania, co oznacza, że zachowanie jest wynikiem reakcji na bodźce i ogranicza się do prostego skojarzenia bodziec – reakcja. Behawioryzm skupia się na tym co obserwowalne i mierzalne czyli możliwych do zaobserwowania zdarzeń w przeciwieństwie do wydarzeń emocjonalnych i procesów myślowych, których nie bierze pod uwagę. Wyklucza również czynniki wrodzone i odziedziczone. Opiera się na procesach uczenia się i warunkowaniu zachowań poprzez system kar i nagród. Behawiorysta, więc powinien się skupiać wyłącznie na modyfikacji i nauce zachowań.
𝑁𝑎𝑡𝑜𝑚𝑖𝑎𝑠𝑡 𝑤 𝑝𝑟𝑎𝑘𝑡𝑦𝑐𝑒..
Na szczęście zdecydowana większość współczesnych behawiorystów nie ogranicza się do analizy procesów uczenia, a emocje są jednym z kluczowych elementów branych pod uwagę podczas oceny zachowania. Behawiorysta dąży przede wszystkim właśnie do zmiany emocji, a nie samego zachowania, bo to właśnie one są główną przyczyną zachowania. Problemem nie jest sam bodziec np. inny pies, ale emocje jakie w związku z nim odczuwa nasz pies w wyniku pewnych doświadczeń lub ich braku. Ponad to behawiorysta bierze też pod uwagę zdrowie, dietę i ogólny dobrostan zwierzęcia, ponieważ na zachowanie i samopoczucie może wpływać wiele różnych czynników.
Można by uznać, że bardziej pasuje tu termin zoopsychologa, jednak ten z kolei skupia się głównie na przeżyciach wewnętrznych i problemach psychologicznych. Nie zajmuje się szkolnictwem, nie obserwuje też zwierzęcia w codziennym środowisku, w teorii.. 😉
Prawda jest taka że tych dwóch terminów zwykle używa się w Polsce zamiennie.
Należy pamiętać, że zawód behawiorysty nie jest prawnie uregulowany w Polsce (przynajmniej na razie), co oznacza, że każdy może się nim nazwać. Dlatego tak ważne jest sprawdzenie kwalifikacji takiej osoby.
𝐴 𝑐𝑧𝑦𝑚 𝑟óż𝑛𝑖 𝑠𝑖ę 𝑏𝑒ℎ𝑎𝑤𝑖𝑜𝑟𝑦𝑠𝑡𝑎 𝑜𝑑 𝑡𝑟𝑒𝑛𝑒𝑟𝑎 𝑝𝑠ó𝑤?
Podstawową różnicą między pracą tych osób jest to że w przypadku behawiorysty to behawiorysta odwiedza opiekuna i zwierzę w domu, nie na odwrót. Obserwacja zwierzęcia w środowisku w którym zwierzę żyje na co dzień, a także opiekunów i ich wzajemnej relacji jest niezwykle ważną częścią postawienia diagnozy i poznania przyczyny zachowania. Równie ważne jest zebranie obszernego wywiadu na temat zwierzęcia, jego przeszłości, stanu zdrowia, rutyny dnia i zaspokojenia potrzeb. Praca behawiorysty mimo że zawiera praktyczna naukę zachowań łączy w sobie również pracę nad relacją i komunikacją między zwierzęciem, a jego opiekunem, aranżacją środowiska w którym żyje, zaspokojeniem potrzeb i modyfikacją diety jeśli jest taka potrzeba. Behawiorysta ściśle współpracuje również z lekarzem weterynarii sugerując wykonanie badań lekarskich lub zalecenia farmakoterapii. Behawiorysta patrzy więc na zwierzę holistycznie, a plan pracy zawsze układa indywidualnie do zwierzęcia i jego opiekunów. Behawiorysta posiada bardzo obszerną wiedzę z wielu dziedzin takich jak psychologia, biologia, etologia, neurofizjologia, orientuje się też w temacie medycyny weterynaryjnej i zoodietetyki.
Psi trener jest specjalistą od nauki konkretnych zachowań, może on pomóc nam w nauce posłuszeństwa naszego psa, jednak należy zastanowić się czy dane zachowanie na pewno wynika z braku dobrych manier czy z problemów emocjonalnych. Na przykład niepozorne ciągnięcie na smyczy może wynikać z braku nauki chodzenia na smyczy jak i poczucia niepokoju lub nadmiernej ekscytacji. W przypadku odczuwania lęku pies nie będzie w stanie słuchać poleceń, a oczekiwanie od niego posłuszeństwa spowoduje jeszcze większy stres. Oprócz podstawowych szkoleń posłuszeństwa, nauki zachowań, komend i sztuczek trener może zajmować się również bardziej profesjonalnymi szkoleniami jak szkolenie obronne, szkolenie psów asystujących czy psich ratowników. Trenerzy mogą być również instruktorami psich sportów. Do trenera możemy się udać na szkolenie grupowe lub indywidualne, zwykle trwające kilka spotkań. W przypadku behawiorysty współpraca trwa zwykle od kilku tygodniu do kilku miesięcy z czego większość pracy wykonuje opiekun zwierzęcia stosując się do instrukcji behawiorysty i będąc z nim w stałym kontakcie. Praca behawiorysty to w dużej mierze praca z ludźmi, ponieważ bardzo często właściciel musi zacząć od zmiany swojego zachowania, nawyków, nastawienia i emocji.
Oprócz terapii behawioralnej behawiorysta może pomóc również w socjalizacji szczeniąt, ocenie i pomocy w wyborze psów schroniskowych, wyborze odpowiedniej rasy i hodowli, przygotowaniu się do przyjęcia do domu pierwszego jak i kolejnego zwierzaka, przygotowanie psa na pojawienie się dziecka i szeroko pojętej edukacji.
Jako że nauka na temat zachowań i psychiki zwierząt nieustannie się rozwija dobry behawiorysta to taki, który cały czas się kształci i uaktualnia swoją wiedzę. Niestety nadal możemy spotkać trenerów i behawiorystów z przestarzałą wiedzą opierających się na przykład na teorii dominacji i stosujących przemoc i techniki przymuszania.
