02/12/2024
67 lat temu Łajka została pierwszym zwierzęciem, które okrążyło Ziemię.
Suczka zmarła w kosmosie: sama, w stresie i przerażeniu.
Misja Łajki, psa wysłanego na orbitę w ramach radzieckiego programu kosmicznego, miała miejsce 3 listopada 1957 roku. Na pokładzie statku Sputnik 2 wysłano na orbitę wokółziemską pierwszą żywą istotę . Był to kamień milowy w historii podboju kosmosu, ale także tragiczna misja, która nie tylko przyniosła cenne dane naukowe, ale również zwróciła uwagę na kwestie etyczne związane z wykorzystywaniem zwierząt w badaniach kosmicznych.
🚀
Przygotowania i wybór Łajki:
Łajka była bezdomnym psem ulicznym, którego złapano w Moskwie. Miała około 2 lata, była mieszanką różnych ras, a jej mały rozmiar (około 6 kg) i odporność na trudne warunki sprawiły, że została wybrana do tej misji. Piesek przeszedł intensywne przygotowania, w tym trening w warunkach podobnych do tych, jakie miały panować w kapsule. Jednak nie było to łatwe zadanie: kapsuła Sputnik 2 była bardzo mała i ciasna, a warunki w niej były bardzo ograniczone. Suczka przeszła program adaptacyjny, który obejmował testy związane z przeciążeniami, zamknięciem w ciasnych przestrzeniach oraz zmianami temperatury. Celem misji była ocena, jak żywy organizm będzie reagował na przestrzeń kosmiczną.
🚀
Kapsuła Sputnik 2:
3 listopada 1957 roku Łajka wystartowała na pokładzie radzieckiego statku kosmicznego Sputnik 2. Była to druga misja kosmiczna po pierwszym satelicie – Sputniku 1, który wystrzelono miesiąc wcześniej.
Sputnik 2 był satelitą o wadze 508 kg, z czego część masy stanowiła specjalna kapsuła z Łajką.
Warunki w kapsule:
Kapsuła miała zainstalowane urządzenia do monitorowania funkcji życiowych Łajki, w tym temperatury, tętna, ciśnienia krwi i innych parametrów. Miała też nadajnik, który umożliwiał przesyłanie informacji o stanie psa na Ziemię.
Kapsuła była mała, Łajka nie miała miejsca do swobodnego ruchu, co mogło u niej wywoływać silny stres.
Kapsuła miała wbudowaną chłodnicę, która miała regulować temperaturę wewnątrz, jednak była to technologia wciąż w fazie eksperymentalnej. W kapsule znajdował się zapas pożywienia i wody na 7 dni, co miało zapewnić psu przeżycie na orbicie przez dłuższy czas.
🚀
Start i warunki w kapsule
3 listopada 1957 roku rakieta R-7 wyniosła Sputnik 2 na orbitę. Start przebiegł zgodnie z planem, ale już wkrótce zaczęły się pojawiać poważne problemy. Podczas startu pies był narażony na ogromne, stesujące przeciążenia. Z racji niewielkich rozmiarów kapsuły, Łajka była uwięziona w ciasnym, zamkniętym pomieszczeniu bez możliwości ruchu.
Po osiągnięciu orbity, kapsuła Sputnik 2 zaczęła okrążać Ziemię. Okazało się szybko, że systemy termoregulacyjne zawiodły. Kapsuła miała chłodzić wnętrze, jednak nie była w stanie utrzymać odpowiedniej temperatury. Temperatura wewnątrz kapsuły wzrosła do około 40°C.
🚀
Śmierć Łajki
Chociaż początkowo radzieccy naukowcy informowali, że Łajka przeżyje na orbicie kilka dni, późniejsze badania wykazały, że Łajka zginęła kilka godzin po starcie. Przegrzanie, stres i brak tlenu były głównymi czynnikami, które doprowadziły do jej śmierci.
Początkowo sądzono, że Łajka zginęła z powodu zgonu spowodowanego brakiem powietrza, ale późniejsze analizy wskazały, że śmierć nastąpiła najprawdopodobniej w wyniku przegrzania psa i wstrząsu termicznego.
Przez dłuższy czas po starcie kapsuła wysyłała sygnały, co dawało wrażenie, że pies żyje. A po kilkunastu godzinach sygnał zniknął. Dlatego nie znamy dokładnego momentu śmierci Łajki, uważa się, że Łajka przeżyła 5-7 godzin od startu.
Choć misja Łajki nie była zaplanowana z myślą o jej powrocie na Ziemię, jej śmierć wywołała międzynarodową krytykę i była jednym z powodów, dla których kolejne misje z udziałem zwierząt były bardziej humanitarne.