08/06/2021
🤔 warto wiedzieć
ROŚLINY OZDOBNE NIEBEZPIECZNE DLA PSÓW
Bez wątpienia wiele z nas lubi podziwiać rośliny ozdobne, szczególnie w obecnym sezonie. Osoby mające własny ogród wiedzą, ile pracy trzeba włożyć w to, aby na przełomie wiosny i lata zachwycał on swoim widokiem. Jednak czy wybierając rośliny do ogrodu zastanawiamy się, czy są one bezpieczne dla naszych zwierząt?
Okazuje się, że niektóre rośliny są odpowiedzialne za wiele przypadków zatruć zwierząt towarzyszących i stanowią drugą po pestycydach najpowszechniejszą klasę substancji toksycznych. W całej Europie najwięcej udokumentowanych przypadków zatrucia roślinami u psów dotyczy następujących gatunków:
🌺 Konwalia majowa (Convallaria majalis L.)
Uważana jest za jedną z roślin o najsilniejszym działaniu kardiotoksycznym, ponieważ zidentyfikowano co najmniej 38 glikozydów nasercowych, którymi zatrucie najczęściej prowadzi do śmierci psa. Glikozydy te gromadzą się w kwiatach (0,5%) i w liściach (0,2-0,3%). Objawy kliniczne po spożyciu konwalii są różne, obejmują łagodne zaburzenia żołądkowo-jelitowe, takie jak wymioty i biegunka oraz zaburzenia czynności serca - arytmię i tachykardię. Warto wiedzieć, że w przypadku kotów trujące może być nawet wypicie wody z wazonu, w którym stoją konwalie!
🌺 Oleander pospolity (Nerium oleander L.)
Dawka wywołująca objawy toksyczności zależy od części rośliny, która została spożyta oraz stężenia toksyn. Nie jest łatwo ustalić dawkę, która jest toksyczna dla wszystkich gatunków zwierząt. Większość szacunkowych wartości podawanych w literaturze odnosi się do liści, często jednak trudno ustalić, czy autorzy danej publikacji mieli na myśli liście zielone, czy suche. Toksyczność oleandrów wynika z obecności glikozydów nasercowych. Kliniczne objawy zatrucia obejmują zaburzenia pracy serca, drżenie mięśni, brak koordynacji ruchowej, wymioty i krwawą biegunkę, co w konsekwencji może doprowadzić do zgonu. Dawka toksyczna to zaledwie 0,25 mg zielonych liści/kg m.c. psa.
🌺 Rącznik pospolity (Ricinus communis L.)
Wszystkie części rośliny są trujące, a zwłaszcza nasiona. Główną substancją odpowiedzialną za toksyczne działanie jest rycyna. Substancja ta hamuje syntezę białek, prowadząc do śmierci komórki. Prawdopodobieństwo toksycznego działania wzrasta wraz ze stopniem rozdrobnienia nasion - należy je przeżuć, aby toksyna stała się dostępna. Objawy kliniczne zatrucia pojawiają się zwykle od kilku godzin do nawet kilku dni od spożycia, w zależności od ilości spożytej rośliny. Objawy zatrucia obejmują obfitą krwawą biegunkę, osłabienie, drżenie i brak koordynacji. Udokumentowano przypadek zatrucia rącznikiem pospolitym u psa po spożyciu zaledwie 4 nasion. Pierwszym obserwowanym objawem klinicznym były wymioty, które pojawiły się kilka godzin po ekspozycji. W trzeciej dobie stan ogólny pogorszył się i zaobserwowano coraz bardziej niepokojące objawy, takie jak krwiomocz, krwawa biegunka, niska temperatura, tachykardia i słabe tętno. Pies zmarł po około 48 godzinach od spożycia nasion. Dawki rącznika spożywane przez psy są często nieznane, a dostępne dane niewystarczające, aby oszacować dawkę śmiertelną. W przypadku myszy dawka ta wynosi 0,025 mcg, natomiast dla ludzi - 1 mg/kg.
🌺 Cis pospolity (Taxus baccata L.)
Wszystkie części rośliny, z wyjątkiem mięsistej czerwonej otoczki wokół nasion, zawierają taksynę - mieszaninę kardiotoksycznych alkaloidów i drażniących olejków. Psy zazwyczaj umierają po spożyciu fragmentów cisu z powodu zatrzymania akcji serca w ciągu 24 godzin lub wcześniej, bez widocznych objawów klinicznych. Objawy – jeśli wystąpią – mogą obejmować drżenie, duszność, ataksję, bradykardię i zapaść.
🌺 Rododendron (Rhododendron spp.)
Wszystkie części rośliny są toksyczne, w tym nektar z kwiatów. Przyczyną zatrucia są grajanotoksyny. Związki te są wiązane do kanałów sodowych w błonach komórkowych, uniemożliwiają inaktywację i w ten sposób komórki nerwowe i mięśniowe są w stanie depolaryzacji, co z kolei umożliwia dostęp jonów wapnia do komórek. Pies po spożyciu tej rośliny zwykle wykazuje objawy żołądkowo-jelitowe, a także ze strony układu nerwowego i oddechowego. Często skutkiem jest śmierć pupila. Spożycie nawet kilku liści może spowodować poważne problemy.
🌺 Ognik (Pyracantha spp.)
Uważa się, że roślina ta wykazuje niską toksyczność, ponieważ nie zawiera glikozydów cyjanogennych w wystarczających ilościach, aby wywołać reakcję poważniejszą niż łagodne skutki żołądkowo-jelitowe. Jednak odnotowano śmiertelne przypadki zatrucia ognikiem.
🌺 Lilie (Lilium spp.)
U psów po spożyciu lilii pojawiają się wymioty i objawy zaburzeń żołądkowo-jelitowych, ale nie obserwuje się żadnych oznak ostrej niewydolności nerek nawet po spożyciu dużych ilości rośliny. Koty wydają się wyjątkowo wrażliwe na spożycie roślin z rodzaju Lilium, co w ich przypadku prowadzi do uszkodzenia nerek. Wszystkie części rośliny są toksyczne, a śmierć następuje w ciągu 3-6 dni po spożyciu. Dokładny mechanizm działania nefrotoksycznego wywołanej przez lilie jest nieznany, a toksyny odpowiedzialne za uszkodzenie nerek nadal wymagają identyfikacji.
Lista gatunków roślin potencjalnie niebezpiecznych dla zwierząt jest bardzo długa. Przed zakupem roślin do ogrodu warto zasięgnąć informacji, czy wybrany przez nas gatunek na pewno będzie bezpieczny dla naszego psa. Możemy skorzystać z listy stworzonej przez organizację APCC ASPCA (Animal Poison Control Center & The American Society for the Prevention of Cruelty to Animals). Jest to największa światowa organizacja zajmująca się zestawieniem trujących roślin z całego świata w jednym miejscu: https://www.aspca.org/pet-care/animal-poison-control/toxic-and-non-toxic-plants
Autorka tekstu i fotografii: inż. Jagoda Kępińska-Pacelik, SKN Żywieniowców (opiekun: dr hab. inż. Wioletta Biel, prof. uczelni)
Bibliografia
Botha i Penrith. 2009. Potential plant poisonings in dogs and cats in southern Africa. J. S. Afr. Vet. Assoc.
Caloni i wsp. 2012. Animal poisoning in Italy: 10 years of epidemiological data from the Poison Control Centre of Milan. Vet. Rec.
Caloni i wsp. 2013. Plant poisoning in domestic animals: epidemiological data from an Italian survey (2000–2011). Vet. Rec.
Cortinovis i Caloni. 2013. Epidemiology of intoxication of domestic animals by plants in Europe. J. Vet. Sci.
Holmgren i Lindberg. 2012. Lethal ingestion of a maximum of 4.5 seeds of Ricinus communis in a dog. Clin. Toxicol.
Hovda. 2018. Niebezpieczne piękno – zatrucia oleandrem u psów, koni i innych gatunków. Weterynaria po Dyplomie
Fitzgerald. 2010. Lily toxicity in the cat. Top. Companion Anim. Med.