06/09/2024
การจัดการสิ่วแวดล้อมในแมวตามหลัก MEMO เพื่อป้องกันหรือลดการกลับมาเป็นโรคทางเดินปัสสาวะในแมว
ลองอ่านกันดูค่า💕
ปัญหา Feline Lower Urinary Tract Disease (FLUTD) เป็นหนึ่งในปัญหาที่สัตวแพทย์หลาย ๆ คนต้องเผชิญเป็นงานประจำวัน เป็นการอักเสบที่เกิดที่ระบบทางเดินปัสสาวะส่วนล่าง ซึ่งประกอบไปด้วย กระเพาะปัสสาวะ และท่อปัสสาวะ สามารถพบได้บ่อยในแมววัยโตเต็มวัยที่เลี้ยงในบ้าน (indoor) มักจะเป็นแมวที่กินน้ำน้อย มีน้ำหนักเกินและไม่ค่อยได้ออกกำลังกาย และพบในแมวตัวผู้ได้มากกว่าแมวตัวเมีย
ซึ่ง feline lower urinary tract disease สามารถเกิดได้จากหลายสาเหตุ ทั้งนิ่ว การติดเชื้อ urethral plug หรือเกิดขึ้นโดยไม่ทราบสาเหตุก็คือ Feline Idiopathic Cystitis (FIC) หรือมีอีกชื่อหนึ่งว่า Pandora syndrome
Pandora syndrome และ Feline idiopathic cystitis
สาเหตุที่ feline idiopathic cystitis มีชื่อเรียกอีกชื่อว่า Pandora syndrome เป็นเพราะว่าการอักเสบของ lower urinary tract (LUT) ในกรณนี้มีแนวโน้มว่าจะเกิดจากที่ตัวแมวจะมีความเจ็บป่วยจากระบบอื่น ๆ แต่มาแสดงอาการเจ็บป่วยที่กระเพาะปัสสาวะ มากกว่าจะเป็นปัญหาที่เกิดกับกระเพาะปัสสาวะโดยตรง โดยชื่อนี้สามารถใช้อธิบายลักษณะของโรคที่พบร่วมกับความผิดปกติของร่างกายหลายอย่างร่วมกัน เหมือนกับที่กล่องของ Pandora เป็นกล่องที่รวบรวมสิ่งไม่ดีต่าง ๆ เอาไว้ และยังไม่ทำให้เกิดความเข้าใจที่คลาดเคลื่อนเกี่ยวกับสาเหตุการเกิดโรคอีกด้วย
นอกจากนี้ ชื่อ Pandora ยังสะท้อนว่า ต่อให้จะไม่มีคำอธิบายการก่อโรคที่ชัดเจน แต่ก็ยังมีความหวังในการรักษาสำหรับ feline idiopathic cystitis อยู่เหมือนกับที่ Pandora ยังสามารถเก็บความสิ้นหวังไว้ได้ ไม่ให้ไปกัดกินจิตใจของผู้คนนั่นเอง
อาการของ Pandora syndrome
อาการของ Pandora syndrome ก็คืออาการของ feline lower urinary tract disease ซึ่งได้แก่ การเบ่งปัสสาวะ ร้องครางขณะกำลังปัสสาวะ เข้ากระบะทราบเพื่อปัสสาวะบ่อย ๆ แต่มีปัสสาวะนิดเดียวหรือไม่มีปัสสาวะออกมา ขับถ่ายนอกกระบะทราย หรือปัสสาวะมีเลือดปน โดยอาการมีแนวโน้มจะดีขึ้นได้เองภายใน 2 สัปดาห์ แต่มักเป็นเรื้อรังไม่หายสนิท โดยความถี่ในการเกิดซ้ำและความรุนแรงจะขึ้นกับความเครียดของแมว
การวินิจฉัย
การวินิจฉัยโรค Pandora syndrome สามารถทำได้โดยตรวจร่างกายทั่วไป ตรวจเลือด ตรวจปัสสาวะ และอาจส่งปัสสาวะเพาะเชื้อเพิ่มเติมหากจำเป็น รวมไปถึงการตรวจหาความผิดปกติของระบบอื่น ๆ เช่น ระบบต่อมไร้ท่อ ระบบทางเดินอาหาร ซึ่งมักจะเป็นมาก่อนจะพบปัญหา lower urinary tract แต่ที่สำคัญก็คือการซักประวัติของแมวและการจัดการสิ่งแวดล้อมในบ้าน เช่น ได้แมวมาจากไหน โดยแมวที่มีประวัติวัยเด็กที่ลำบากจะมีแนวโน้มป่วยเป็น Pandora syndrome ได้มากกว่า อย่างแมวที่เคยเป็นแมวกำพร้ามาก่อน คุณหมอสามารถ download แบบฟอร์มการซักประวัติและการจัดการสิ่งแวดล้อมได้ที่ https://indoorpet.osu.edu/veterinarians/environmental-enrichment-resources-and-references โดยแมวที่เป็น Pandora syndrome มักจะมีอาการดีขึ้นหลังจากการจัดการกับสิ่งแวดล้อมอย่างเหมาะสม
การจัดการสิ่งแวดล้อมตามหลักการ MEMO หรือ multimodal environment modification
Pandora syndrome เป็นโรคที่สามารถหายได้เอง สัตวแพทย์อาจเลือกจ่ายยาลดอักเสบเพื่อลดความเจ็บปวดได้ หรืออาจจะต้องให้การช่วยเหลือเร่งด่วนหากมีการอุดตันของ lower urinary tract แต่ที่สำคัญคือ ควรจะต้องจัดการกับความเครียดที่เป็น underlying cause ด้วย ก็คือต้องแนะนำให้เจ้าของมีการปรับเปลี่ยนสิ่งแวดล้อมและการเลี้ยงให้เหมาะสมด้วย โดย MEMO หรือ multimodal environment modification หมายถึงการพิจารณาภาพรวมการเลี้ยงทั้งหมด มองหาว่ามีปัจจัยที่ก่อให้เกิดความเครียดอยู่ตรงไหนได้บ้าง และแก้ไขให้เหมาะสม
1. อาหาร
แมวมักจะชอบกินอาหารตามลำพังในที่เงียบ ๆ ควรเป็นที่ที่ปลอดภัย มีความเป็นส่วนตัว ไม่มีอะไรมาทำให้ตกใจ ควรให้อาหารในเวลาเดิมและเป็นอาหารชนิดเดิม หากจำเป็นต้องเปลี่ยนอาหาร ให้เปลี่ยนแบบค่อยเป็นค่อยไป โดยแนะนำให้เริ่มด้วยการวางอาหารใหม่ในชามแยกกันไว้ติดกับอาหารเดิม ให้แมวได้รู้สึกเหมือนได้เลือกอาหารด้วยตัวเอง
เพิ่มเติมคือควรให้แมวได้แสดงพฤติกรรมตามธรรมชาติ เช่น การล่า สะกดรอย และตะครุบเหยื่อ โดยอาจจะซ่อนอาหารปริมาณน้อย ๆ ไว้ในที่ต่าง ๆ หรืออาจจะใส่ไว้ในของเล่นซ่อนอาหารให้แมวจะต้องไปเล่นของเล่นก่อน อาหารถึงจะหล่นออกมา
2. น้ำ
แมวเลือกกินน้ำด้วยหลากหลายปัจจัย ทั้งความสะอาด การเคลื่อนไหว ภาชนะที่ใส่ ควรมีชามน้ำให้แมวไว้หลาย ๆ ที่ทั่วบริเวณบ้าน โดยเฉพาะในบ้านที่มีแมวมากกว่า 1 ตัว และควรมีตัวเลือกหลากหลายให้แมวสามารถเลือกได้
3. กระบะทราย
กระบะทรายควรมีขนาดใหญ่มากพอ (ควรมีขนาดประมาณ 1.5 เท่าของความยาวของแมว) มีหลายอันวางไว้ตามบริเวณต่าง ๆ โดยเฉพาะบ้านที่มีแมวหลายตัว ควรเลือกบริเวณที่สงบ ไม่มีสิ่งรบกวน เป็นบริเวณเปิดโล่งสามารถที่แมวสามารถวิ่งหนีหากเกิดอะไรขึ้นได้ ถ้าเป็นไปได้ก็ควรมีทรายหลาย ๆ ชนิดให้แมวเลือกตามได้ตามความต้องการ สำหรับแมวที่เคยมีประวัติเจ็บป่วยด้วยปัญหาระบบทางเดินปัสสาวะมาก่อน ควรพิจารณาทรายแมวที่ไม่มีกลิ่นและสามารถจับตัวเป็นก้อนได้ มีปริมาณทรายมากพอที่แมวขุดแล้วจะไม่เจอพื้นกระบะ ควรตักสิ่งปฏิกูลออกอย่างน้อยวันละครั้ง และควรทำความสะอาดกระบะทรายด้วยน้ำยาล้างจานแบบอ่อนอย่างน้อยสัปดาห์ละครั้ง
4. พื้นที่ใช้สอยต่าง ๆ
ส่วนใหญ่แมวจะชอบนอนบนที่สูง จึงควรที่จะมีพื้นที่สูงที่มีความเป็นส่วนตัวสำหรับให้แมวนอนพักผ่อน และควรมีขั้นบันไดหรือชั้นตามผนังให้แมวสามารถปีนป่ายได้ รวมถึงควรมีที่สำหรับฝนเล็บให้แมว (ทั้งแนวตั้งและแนวนอน) สามารถเลือกใช้กล่องลังกระดาษที่มีความแข็งแรงวางให้แมวได้ซ่อนตัวและได้ฝนเล็บไปด้วยเลยก็ได้
5. การเล่น
แมวบางตัวอาจจะชอบตะครุบนกหรือล่าหนู ซึ่งเจ้าของสามารถสังเกตพฤติกรรมความชอบและเลือกของเล่นที่เลียนแบบลักษณะของเหยื่อ เช่นของเล่นที่มีขนาดเล็กและเคลื่อนไหวได้ ช่วยเสริมพฤติกรรมตามธรรมชาติได้ แมวบางตัวจะขี้เบื่อได้ง่าย ควรมีของเล่นหลากหลายให้เลือก และควรสลับสับเปลี่ยนเรื่อย ๆ ไม่ให้แมวเบื่อหน่าย
6. แมวไม่ถูกกัน
ปัญหานี้มักพบในบ้านที่มีแมวหลายตัว โดยแมวอาจจะแสดงพฤติกรรมก้าวร้าวออกมาให้เห็นตรง ๆ หรืออาจจะแสดงออกโดยการหลบเลี่ยงแมวตัวอื่นก็ได้ มักพบเมื่อมีการนำสัตว์เลี้ยงตัวใหม่เข้าบ้าน หรือเมื่อแมวที่เลี้ยงตั้งแต่เด็กด้วยกันเริ่มโต แม้แต่แมวที่เป็นพี่น้องครอกเดียวกันก็อาจจะพบปัญหานี้ได้
วิธีจัดการกับความขัดแย้งก็คือ ต้องมีของใช้และพื้นที่ส่วนตัวเพียงพอสำหรับแมวทุกตัว โดยแมวอาจมีความต้องการพื้นที่มากกว่าที่เจ้าของหลายคนสามารถหาให้ได้ อาจพิจารณาซื้อคอนโดแมว หากล่องกระดาษลังหลาย ๆ ใบ มีที่นอนหลายชิ้น หรือเสริมชั้นติดกำแพง เพื่อเพิ่มพื้นที่และช่วยลดปัญหาแมวไม่ถูกกัน
7. อื่น ๆ เพิ่มเติม
แมวจะรู้สึกผ่อนคลายเมื่อสถานการณ์รอบตัวอยู่ภายใต้ความควบคุม เจ้าของควรมีแนวทางการจัดการกิจวัตรประจำวันที่แมวสามารถคาดเดาได้ เช่น ให้น้ำให้อาหารเวลาเดิม ทำความสะอาดเวลาเดิม เปิดปิดไฟเวลาเดิมสม่ำเสมอทุก ๆ วัน
พื้นที่เลี้ยงแมวไม่ควรมีเสียงดังเกินกว่า 60 เดซิเบล ควรระมัดระวังการเปิดปิดประตูเสียงดังและควรให้ห้องสำหรับเลี้ยงแมวอยู่ห่างจากเสียงรบกวนมากเท่าที่จะทำได้ เช่น เสียงก่อสร้าง หรือเสียงสุนัขเห่า
กลิ่นก็สามารถทำให้แมวเครียดได้เช่นกัน ควรระมัดระวังกลิ่นสุนัข กลิ่นแมวตัวอื่น แอลกอฮอล์ บุหรี่ และสารเคมีสำหรับทำความสะอาดต่าง ๆ เวลาอยู่ใกล้ ๆ แมว
นี่เป็นเพียงส่วนหนึ่งของบทความเท่านั้น อ่านบทความฉบับเต็มได้ที่ : https://www.readvpn.com/Topic/Info/de88add9-6966-4da7-9d1a-e85f3b31c993
บทความโดย : สพ.ญ. วรรณิตา จิระสถิตย์วรกุล
สำหรับคุณหมอสัตวแพทย์ที่ยังไม่ได้เป็นสมาชิก
ตอนนี้ทาง VPN มีโปรโมชั่นน่าสนใจอยู่นะ
💙 อ่านออนไลน์ จ่ายถูกกว่า -
สำหรับสัตวแพทย์ท่านที่สมัครสมาชิกแบบอ่านออนไลน์ (ไม่รับหนังสือ) จ่ายเพียง 1,000 บาท/ปี เท่านั้น และยังสามารถทำ CE online ในเว็ปไซต์ได้ตามปกติ
💙 อ่านจากเล่ม เน้นสะสม -
สำหรับท่านที่สมัคร/ต่ออายุสมาชิกแบบรับหนังสือ (สามารถใช้งานเว็ปไซต์และทำ CE online ได้ด้วย)
📍 ได้ทำ CE online มากกว่า 40 คะแนน/ปี
📍 ดาวโหลด E-book ไปอ่านได้
📍 ใช้งานเว็ปไซต์ได้เต็มรูปแบบ
📍 E-learning online course
ดูรายละเอียดแพคเกจ
และสมัครออนไลน์ด้วยตัวเองได้ที่ https://www.readvpn.com/VPN/Subscription
หรือสอบถามเพิ่มเติม
add Line : https://lin.ee/v8Ldcyu
