22/04/2024
มาอัพเดทกันค่ะ
ปัจจุบันยาป้องกันปรสิตทางสัตวแพทย์ที่ใช้กับสุนัขและแมวมีด้วยกันหลายตัวยา ส่วนมากจะอยู่ในรูปแบบการใช้ยาหลายกลุ่มในหนึ่งสูตรยา (combination drug) เพื่อให้ขอบเขตการออกฤทธิ์กว้างขึ้นและครอบคลุมกับปรสิตทุกชนิด ทั้งปรสิตภายนอก เช่น เห็บ หมัด เหา ไรขี้เรื้อน ไรในหู และปรสิตภายใน ซึ่งก็คือ หนอนพยาธิชนิดต่าง ๆ ได้แก่ พยาธิตัวกลมในทางเดินอาหาร พยาธิปากขอ พยาธิหนอนหัวใจ พยาธิตัวตืด
และเนื่องจากปรสิตภายนอก โดยเฉพาะอย่างยิ่ง เห็บ หมัด และไร ไม่เพียงแต่จะทำให้เกิดรอยโรคบริเวณผิวหนังที่นำมาซึ่งภาวะโลหิตจางเท่านั้น แต่ยังนำมาซึ่งเชื้อแบคทีเรียก่อโรคพยาธิเม็ดเลือดที่อาศัยแมลงเหล่านี้เป็นพาหะ เช่น anaplasmosis, babesiosis, bartonellosis หรือ ehrlichiosis เป็นต้น ดังนั้นการป้องกันปรสิตทั้งภายนอกและภายในจึงเป็นสิ่งจำเป็นที่ควรทำอย่างสม่ำเสมอ บทความนี้จึงจัดทำขึ้นเพื่อแสดงข้อมูลของยาป้องกันปรสิตที่นิยมใช้ในสุนัขและแมวในปัจจุบัน
รูปแบบในการบริหารยาป้องกันปรสิตในสุนัขและแมวมีความแตกต่างกัน โดยในสุนัขจะมีทั้งรูปแบบยาหยดหลัง (spot-on) และรูปแบบยากิน ส่วนในแมวนั้นส่วนใหญ่จะเป็นรูปแบบยาหยดหลังเป็นหลัก
1. Fipronil ร่วมกับ (S)-methoprene (รูปแบบยาหยดหลัง ทั้งสุนัขและแมว)
Fipronil เป็นสารในกลุ่ม phenylpyrazoles ออกฤทธิ์ได้กับเห็บ หมัด และเหา กลไกการออกฤทธิ์คือ ยับยั้งการเปิดช่องทางของคลอไรด์ในเซลล์ประสาท (gamma-aminobutyric acid; GABA) ส่งผลให้เห็บหมัดเกิดอัมพาตแบบชักเกร็ง (spastic paralysis) และตายในที่สุด ส่วน (S)-methoprene เป็นสารที่ยับยั้งการเจริญเติบโตของสัตว์ขาปล้อง อีกทั้งยังทำให้ไข่ของหมัดฝ่อ
ข้อบ่งใช้ คือ ใช้กับสุนัขและแมวที่มีอายุ 8 สัปดาห์ขึ้นไป และห้ามใช้ยานี้ในกระต่ายโดยเด็ดขาด โดยใช้หยดหลังเดือนละครั้ง
2. Imidacloprid ร่วมกับ Moxidectin (รูปแบบยาหยดหลัง ทั้งสุนัขและแมว)
Imidacloprid ออกฤทธิ์เป็น neurotoxin กับหมัด ทั้งในระยะตัวอ่อนและตัวเต็มวัย ส่วน moxidectin เป็นยาในกลุ่ม macrocyclic lactones ออกฤทธิ์ทำให้การเปิดช่องทางของคลอไรด์ในเซลล์ประสาท (GABA agonist) ของปรสิตภายนอกและพยาธิตัวกลมมากขึ้น ส่งผลทำให้การส่งกระแสประสาทผิดปกติ (hyperpolarization) เป็นอัมพาต (flaccid paralysis) และตายในที่สุด
ข้อบ่งใช้ คือ ใช้กับสุนัขอายุ 7 สัปดาห์ขึ้นไป และ แมวที่มีอายุ 9 สัปดาห์ขึ้นไป โดยใช้หยดหลังเดือนละครั้ง
3. Selamectin (รูปแบบยาหยดหลัง ทั้งสุนัขและแมว)
Selamectin เป็นยาในกลุ่ม macrocyclic lactones ออกฤทธิ์คล้ายกับยาอื่น ๆ ในกลุ่ม ได้แก่ ivermectin, moxidectin, eprinomectin และ milbemycin คือ ทำให้การส่งกระแสประสาทของปรสิตผิดปกติ และตายในที่สุด สามารถต้านปรสิตทั้งภายนอกและภายในทางเดินอาหารรวมทั้งพยาธิหนอนหัวใจ สามารถใช้ได้อย่างปลอดภัยกับสุนัขพันธุ์คอลลี่ แมว และ exotic pet
ข้อบ่งใช้ คือ ใช้กับสุนัขอายุ 6 สัปดาห์ขึ้นไป และ แมวที่มีอายุ 8 สัปดาห์ขึ้นไป โดยใช้หยดหลังเดือนละครั้ง
4. Fipronil และ (S)-methoprene ร่วมกับ Eprinomectin และ Praziquantel (รูปแบบยาหยดหลังในแมว)
Fipronil และ (S)-methoprene เป็นยาที่กำจัดปรสิตภายนอกของแมว เช่น หมัด ไข่ของหมัด เหา ส่วนยา eprinomectin เป็นยาในกลุ่ม macrocyclic lactones ที่มีประสิทธิภาพในการถ่ายพยาธิตัวกลมในทางเดินอาหาร พยาธิตัวกลมในปอด พยาธิตัวกลมในกระเพาะปัสสาวะ รวมไปถึงป้องกันพยาธิหนอนหัวใจ ส่วนยา praziquantel จะออกฤทธิ์ในการถ่ายพยาธิตัวตืด พยาธิตืดหมัด และพยาธิหัวหนาม
ข้อบ่งใช้ เช่นเดียวกับยา fipronil คือ ใช้กับแมวที่มีอายุ 8 สัปดาห์ขึ้นไป และห้ามใช้ยานี้ในกระต่ายโดยเด็ดขาด ใช้หยดหลังเดือนละครั้ง
5. Afoxolaner ร่วมกับ Milbemycin (รูปแบบยากินในสุนัข)
Afoxolaner เป็นยาในกลุ่ม isoxazolines ออกฤทธิ์เช่นเดียวกันกับยาอื่น ๆ ในกลุ่มนี้ ได้แก่ esafoxolaner, fluralaner และ sarolaner โดยการยับยั้งการเปิดช่องทางของคลอไรด์ในเซลล์ประสาท (GABA antagonist) ของปรสิตอย่างจำเพาะ ทำให้ระบบประสาทของปรสิตถูกกระตุ้นง่ายขึ้นจนเป็นอัมพาตแบบชักเกร็ง (spastic paralysis) และตายในที่สุด ยาในกลุ่มนี้มีประสิทธิภาพสูงในการต้านปรสิตภายนอกหลายชนิด เช่น เห็บ หมัด เหา ไรขี้เรื้อน ไรในหู ทั้งยังสามารถใช้กับสุนัขพันธุ์คอลลี่ได้อย่างปลอดภัย ส่วน milbemycin เป็นยาในกลุ่ม macrocyclic lactones ออกฤทธิ์ถ่ายพยาธิตัวกลมในทางเดินอาหาร พยาธิปากขอ พยาธิหลอดอาหาร และป้องกันพยาธิหนอนหัวใจ
ข้อบ่งใช้ คือ ใช้กับสุนัขอายุ 8 สัปดาห์ขึ้นไป โดยให้กินเดือนละครั้ง
นี่เป็นเพียงส่วนหนึ่งของบทความเท่านั้น อ่านบทควมฉบับเต็มพร้อมตัวยาอื่นๆ และตารางสรุปยาทุกตัวแบบเข้าใจง่ายได้ที่ : https://readvpn.com/article/detail/2186
บทความโดย : น.สพ. ธนวิทย์ สีหอำไพ
สำหรับคุณหมอสัตวแพทย์ที่ยังไม่ได้เป็นสมาชิก
ตอนนี้ทาง VPN มีโปรโมชั่นน่าสนใจอยู่นะ
💙 อ่านออนไลน์ จ่ายถูกกว่า -
สำหรับสัตวแพทย์ท่านที่สมัครสมาชิกแบบอ่านออนไลน์ (ไม่รับหนังสือ) จ่ายเพียง 1,500 บาท/ปี เท่านั้น และยังสามารถทำ CE online ในเว็ปไซต์ได้ตามปกติ
💙 อ่านจากเล่ม เน้นสะสม -
สำหรับท่านที่สมัคร/ต่ออายุสมาชิกแบบรับหนังสือ (สามารถใช้งานเว็ปไซต์และทำ CE online ได้ด้วย)
📍 ได้ทำ CE online มากกว่า 40 คะแนน/ปี
📍 ดาวโหลด E-book ไปอ่านได้
📍 ใช้งานเว็ปไซต์ได้เต็มรูปแบบ
📍 E-learning online course
ดูรายละเอียดแพคเกจ
และสมัครออนไลน์ด้วยตัวเองได้ที่ https://www.readvpn.com/VPN/Subscription
หรือสอบถามเพิ่มเติม
add Line :