13/12/2024
เชื่อว่าสัตวแพทย์หลายท่านต้องเคยมีการประยุกต์ใช้ยาตามสถานการณ์จำเป็น เช่น หั่นยาเม็ดให้มีขนาดเล็กลงเพื่อลดขนาดยาเนื่องจากไม่มีเม็ดยาที่มีขนาดเล็กกว่านี้แล้ว หรือการทำให้ยาเม็ดเป็นยาน้ำ สิ่งเหล่านี้นั้นคือการทำ Compounded Drugs หรือการเตรียมยาเฉพาะคราว ซึ่งสิ่งที่สัตวแพทย์ควรรู้ ก่อนเตรียมยาเฉพาะคราว (Compounded drugs) ให้สัตว์เลี้ยงมีดังนี้
ในทางคลินิก บ่อยครั้งที่เราพบว่ามีรูปแบบยาที่จำกัด ไม่เพียงพอต่อการเลือกใช้ให้เหมาะสมกับสัตว์ป่วยบางราย จึงมีความจำเป็นต้องเตรียม CPD ขึ้นมาใช้ ทั้งจากยาสำหรับสัตว์ (veterinary drugs) และยาสำหรับคน (human drugs) ที่นำมาใช้ในสัตว์ อย่างไรก็ตามสัตวแพทย์ควรพิจารณาอย่างรอบคอบก่อนว่า จำเป็นหรือไม่ที่ต้องเตรียม CPD]
🔵 ข้อแนะนำที่พึงระลึกก่อนเตรียม CPD ดังนี้
- มีความจำเป็นต้องใช้ยาที่มีความแรง ความเข้มข้น หรือรูปแบบยาที่ไม่สามารถหายาต้นตำรับที่มีใช้ทั่วไปมาใช้ได้
- ยาที่มีใช้อยู่ในปัจจุบัน เป็นรูปแบบยาที่บริหารยายาก โดยเฉพาะการบริหารยาด้วยวิธีการป้อนให้สัตว์กิน
- สัตว์แพ้สารปรุงแต่งยา (excipient) ที่มีในยาต้นตำรับ จึงจำเป็นต้องนำสารออกฤทธิ์ (active ingredient) มาเตรียมยาเอง
- มีความพร้อมของอุปกรณ์ สถานที่ และวิธีการในการเตรียมยาที่ถูกต้อง
- ไม่ควรเตรียม CPD เพื่อจุดประสงค์ในการลดต้นทุนค่ายา
CPD อาจมีความแตกต่างจากยาต้นตำรับ โดยพบว่ามียาหลายชนิดที่เมื่อเตรียมขึ้นมาแล้ว ยาที่ได้จะมีคุณภาพด้อยกว่ายาต้นตำรับ ให้ประสิทธิผลการรักษาไม่คงที่ หรืออาจเกิดผลไม่พึงประสงค์ต่อสัตว์ซึ่งอาจเกิดจากการปนเปื้อนในขั้นตอนการเตรียมยา (ตารางที่ 1 - ดูตารางได้ที่บทความบนเว็บไซต์) นอกจากนี้ยังพบว่า ยาใช้ภายนอกเป็นยาอีกกลุ่มหนึ่งที่นิยมเตรียม CPD ขึ้นมาใช้ในแมว ซึ่งมีข้อแนะนำว่า ไม่ควรนำยาปฏิชีวนะ ยาที่ออกฤทธิ์ต่อทางเดินอาหาร และยาที่เป็นพิษต่อเซลล์ เช่น ยาต้านมะเร็ง มาทำการปรุงยา เนื่องจากอาจเกิดผลไม่พึงประสงค์จากยารูปแบบนี้ในแมวได้ (ตารางที่ 2 - ดูตารางได้ที่บทความบนเว็บไซต์)
ตัวอย่างยาที่นิยมเตรียมเป็น compounded drugs และข้อควรระวัง
1. Doxycycline hyclate หากนำยาเม็ดมาเตรียมเป็นยาน้ำพบว่า ยาจะเสื่อมสภาพภายใน 7 วัน หากนำยาเม็ดมาเตรียมเป็นรูปยาเปียก (paste) ต้องเตรียมในห้องปฎิบัติการที่มีวิธีการเตรียมยาและอุปกรณ์ที่ได้มาตรฐาน รวมทั้งผู้เตรียมยาต้องมีความชำนาญ
2. Fluoroquinolones เช่น enrofloxacin, orbifloxacin สัตวแพทย์นิยมเตรียมเป็น CPD เพื่อใช้ในสัตว์กลุ่ม exotic pets และม้า มีข้อควรระวังคือ การบดผสมยากลุ่มนี้กับวิตามินหรือแร่ธาตุเช่น ยาบำรุงเลือดที่มีเหล็กเป็นองค์ประกอบ อาจเกิด chelation ระหว่างกัน ทำให้รบกวนการดูดซึมยาเข้าสู่ร่างกาย ส่งผลต่อประสิทธิผลการรักษา ดังนั้นหากต้องการเตรียม CPD ของยากลุ่มนี้แนะนำให้ผสมในน้ำเชื่อมมาตรฐานเช่น corn syrup จะช่วยให้ได้ยาที่มีประสิทธิผลใกล้เคียงยาต้นตำรับ
3. Itraconazole เป็นยาอีกชนิดหนึ่งที่นิยมเตรียม CPD ทั้งเตรียมจากสารออกฤทธิ์ที่ยังไม่เตรียมเป็นยาสำเร็จรูป และเตรียมจากยาต้นตำรับ พบว่าการเตรียม CPD ของยาชนิดนี้ยามักจะถูกดูดซับเข้าไปในผิวภาชนะที่เตรียมยาระหว่างการปรุงยา ทำให้ความแรงของยาที่ได้ลดลงจากที่คำนวณไว้ ดังนั้นหากจำเป็นต้องเตรียม CPD แนะนำให้ใช้ภาชนะแก้วเกรดสำหรับเตรียมยา ใช้เครื่องชั่งละเอียด และ เตรียมโดยผู้ชำนาญงาน
นี่เป็นเพียงส่วนหนึ่งของบทความเท่านั้น อ่านบทความฉบับเต็มพร้อมตารางประกอบได้ที่ : https://readvpn.com/article/detail/288
บทความโดย : รศ. สพ.ญ. ดร. ปิยะรัตน์ จันทร์ศิริพรชัย
สำหรับคุณหมอสัตวแพทย์ที่ยังไม่ได้เป็นสมาชิก
ตอนนี้ทาง VPN มีโปรโมชั่นน่าสนใจอยู่นะ
💙 อ่านออนไลน์ จ่ายถูกกว่า -
สำหรับสัตวแพทย์ท่านที่สมัครสมาชิกแบบอ่านออนไลน์ (ไม่รับหนังสือ) จ่ายเพียง 1,500 บาท/ปี เท่านั้น และยังสามารถทำ CE online ในเว็ปไซต์ได้ตามปกติ
💙 อ่านจากเล่ม เน้นสะสม -
สำหรับท่านที่สมัคร/ต่ออายุสมาชิกแบบรับหนังสือ (สามารถใช้งานเว็ปไซต์และทำ CE online ได้ด้วย)
📍 ได้ทำ CE online มากกว่า 40 คะแนน/ปี
📍 ดาวโหลด E-book ไปอ่านได้
📍 ใช้งานเว็ปไซต์ได้เต็มรูปแบบ
📍 E-learning online course
ดูรายละเอียดแพคเกจ
และสมัครออนไลน์ด้วยตัวเองได้ที่ https://www.readvpn.com/register
หรือสอบถามเพิ่มเติม
add Line :