27/05/2023
เมื่อยุงฆ่าหมาได้
ขาว เป็นหมาไทยผสม เพศผู้ ประจำร้านชำเล็ก ๆในชนบทแห่งหนึ่ง ความที่ร้านชำแห่งนี้ตั้งอยู่ติดถนนหลัก ผู้คนจึงเตะตาหมาสีขาวหน้าร้านตัวนี้อย่างจัง เพราะนิสัยน่ารักกว่าหมาตัวใด ๆ ในแถบเดียวกัน ที่ชอบวิ่งกวดรถชาวบ้าน แต่ขาวกลับสงบเรียบร้อย นั่งรอต้อนรับลูกค้าประจำหน้าร้านชำแห่งนี้ทุกวัน
วันหนึ่ง ขาวมีอาการไอเรื้อรัง ด้วยความเป็นลูกรักของชาวบ้านแถบนั้น ขาวจึงโชคดีกว่าหมาตัวอื่น ๆ แถวนั้นที่ป่วยแล้วถึงมือหมอ (แม้ในที่สุดแล้ว จะไม่ได้รับการรักษา) ผลเบื้องต้นพบปัญหาหัวใจโต ท้ายที่สุด ขาวเสียชีวิตในวัย 8 ปี เศษ
หยก หมาพันธุ์ผสม เพศผู้ ตัวใหญ่ น่าเกรงขาม เจ้าถิ่นประจำหอพักนักศึกษา และเป็นตัวโปรดของอาจารย์พลศึกษา เพราะชอบวิ่งตามรถจักรยานของอาจารย์ท่านนี้มานั่งยิ้มให้ รอขนมอยู่เป็นนิจ เป็นภาพติดตาใครต่อใครในมหาลัย วันหนึ่ง หยกได้หายไป ไม่มีภาพหมาช่างเห่า หรือวิ่งตามรถจักรยานของอาจารย์อีกแล้ว มีข่าวลือบางคนว่าเห็นหยกนอนล้มพับจากไป
ผมและเพื่อน ๆ ได้เจอหยกอีกครั้งเมื่อขึ้นปี 2 ในสภาพอาจารย์ใหญ่แช่ฟอร์มาลิน !
สิ่งที่น่าตกใจและจะติดตาไปตลอดนับจากนั้นของเด็กปี 2 คือ การได้เห็นหนอนคล้ายเส้นพาสต้ากระจุกตัวเต็มหัวใจของหยก !
กรณีศึกษาสองรายนี้ ได้ฉายภาพที่เด่นชัดของตัวโรคหนอนพยาธิหัวใจ คือไม่มีอาการเด่นชัดใดแสดงออกมา คล้ายกลุ่มอาการเรื้อรัง ที่อาจจะนำสัตวแพทย์วินิจฉัยไปผิดทางได้ง่าย ๆ และมันทำให้สัตว์โดยเฉพาะกลุ่มหมา ตายได้
การตรวจมีค่าใช้จ่ายค่อนข้างสูง และจากประสบการณ์ของผม เจ้าของมักจะประหลาดใจทุกครั้งเมื่อผมแจ้งผลการตรวจและสาเหตุให้ฟัง
สาเหตุหลักคือยุงที่ติดเชื้อหนอนพยาธิระยะแรก กัดหมาอีกตัวหนึ่ง ขณะดูดเลือด พยาธิในน้ำลายก็ถูกปล่อยเข้าเลือดหมาตัวใหม่ พร้อมจะเติบโต แพร่พันธุ์ภายในหลอดเลือดไปเรื่อย ๆ จนท้ายสุด อุดตันทางเดินเลือด เข้าห้องหัวใจ ทำให้หัวใจโต ล้มเหลวและเสียขีวิต สัตว์จะไม่แสดงอาการใดเลย หากจำนวนพยาธิไม่มากพออุดตันหัวใจอย่างหนัก ฉะนั้น การคอยตรวจเป็นระยะจึงสำคัญ โดยเฉพาะประเทศแถบร้อนชื้นบ้านเรา มีปัญหายุงตลอดปี
บางครั้ง แม้ติดเชื้อจริง ก็อาจจะตรวจชุดเทสไม่พบ เนื่องจากปัญหาชุดเทสผู้ผลิตปัจจุบัน ตรวจพบได้แค่พยาธิเพศเมีย หมาบางตัวที่มีพยาธิในเลือดเพศผู้เพศเดียว อาจไม่ได้รับการรักษาแต่เนิ่น ๆ ฉะนั้นในทางที่ถูก หมอจะใช้หลายวิธีร่วมกันเพื่อแยกโรคชนิดนี้ ได้แก่ เอกซเรย์และเจาะเลือด เพื่อยืนยันการติดเชื้อจริง ๆ ค่าใช้จ่ายจึงกระโดดไปไกล แต่นั่นก็ไม่แพงเท่าการรักษา
การรักษาโรคนี้นั้น ไม่ง่ายเหมือนยิงปืนใส่พยาธิแล้วก็จบเหมือนพยาธิลำไส้ตัวอื่น ๆ หากคุณทำแบบนั้น พยาธิตัวใหญ่ที่ตายทันทีในเลือดก็ยังยู่ในเลือด ร่างกายจะมีปฏิกิริยารุนแรงต่อเศษซากในเลือดมากมายนั้นพร้อม ๆ กัน ส่งผลให้ช็อก เสียชีวิตได้ การรักษาจึงเป็นการประคับประคอง ยับยั้งการโตของพยาธิ ค่อย ๆ ฆ่าพยาธิตัวเต็มวัย พร้อมป้องกันภาวะช็อกไปด้วย ซึ่งกินระยะเวลาไม่ต่ำกว่าหนึ่งเดือน ลองนึกภาพคุณต้องกินยาอย่างต่ำหนึ่งเดือนไม่รู้ต่อกี่ตัวดูซิครับ ราคาคงไม่ถูกแน่ ๆ
การป้องกันย่อมดีกว่าการรักษา ยังเป็นวลีอมตะอยู่เสมอ ทุกวันนี้คุณสามารถพาเด็กสี่ขารับยาป้องกันพยาธิตัวนี้เป็นประจำทุก ๆ เดือน ทั้งถูกกว่า จับบังคับสัตว์น้อยกว่า แต่ก็นั่นแหละครับ ใคร ๆ ก็บอกว่าสุขภาพดีต้องกินผัก นอนให้พอ ออกกำลังกาย ตรวจสุภาพปีละครั้ง แต่...มีใครทำกันบ้าง เฮ้อ.
