18/06/2017
İŞYERİNİZDE İŞ EKİPMANLARINIZA PERİYODİK TEST VE KONTROLLERİNİZİ DÜZENLİ YAPIYOR MUSUNUZ??????
YASAL MEVZUAT MEVCUT MUDUR?
25 Nisan 2013 tarihinde 28628 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ŞARTLARI YÖNETMELİĞİ yayınlanmıştır. 24 Nisan 2017'de yönetmelikte belli değişiklikler olmuş.Revize edilmiştir.
20 Haziran 2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamına giren tüm işyerlerini kapsar (30. ve 31. madde)
9 Ocak 1985 tarihli ve 3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 2. ve 12. maddelerine dayanılarak ve 3 Ekim 2009 tarihli ve 2009/104/EC sayılı Avrupa Birliği Direktifine paralel olarak hazırlanmıştır.
İŞ EKİPMANLARI BU KAPSAMA GİRMEKTEDİR!!!!!
İş ekipmanı; İşin yapılmasında kullanılan herhangi bir makine, alet, tesis ve tesisattır.
PEKİ NEDİR PERİYODİK KONTROL????
İş ekipmanlarının, Yönetmelikte öngörülen aralıklarda ve belirtilen yöntemlere uygun olarak, yetkili kişilerce yapılan muayene, deney ve test faaliyetleridir.
PERİYODİK KONTROLLER NE İŞİMİZE YARAR?
1. İş kazalarının önüne geçer
2. Makine ve cihazların güvenli olarak kullanılmasını sağlar.
3. Verimli çalışma koşullarını düzenler.
4. Makinelerin ömrünün uzamasına katkıda bulunur.
5. İnsan-makine ilişkisine katkıda bulunur.
6. Çevre kirlenmesinin önüne geçer.
7. Üretimin verimleştirir.
PERİYODİK KONTROLLERİN NE ÖNEMİ VAR??????
Çalışma koşulları ve zamana bağlı olarak basınçlı kaplar ve kaldırma makinaları zaman içerisinde bozulmaya ve deforme olmaya başlar. Bu süreç ilerledikçe makinaların ömrü git gide tükenir. Sürekli bakım ile bu durum geciktirilebilir .Yalnızca yapılacak olan periyodik kontroller ile makinaların emniyetli bir şekilde çalışıp çalışmayacağı belirlenebilir.
Periyodik kontroller esnasında kontrolü yapılan cihaza ait tüm genel ve kritik noktalar incelenerek kayıt altına alınır.
PERİYODİK MUAYENEYİ YAPMAYA YETKİLİ KİŞİ KİMDİR?
Bazı istisnalar hariç ilgili branşlardan mühendis, tekniker ve yüksek teknikerler yapmaktadır.
Periyodik kontrol yapacak kişilerin eğitim alması, periyodik kontrol yapacak kuruluşların ise hizmet yeterliliği belgesi alması veya akredite olması zorunludur.
İş ekipmanları için periyodik kontrol yapacak kişilere eğitim alma yükümlülüğü tamamlanıncaya kadar geçici kayıt numarası verilir. İş ekipmanlarının periyodik kontrolleri için belirlenen süre içerisinde eğitim alma yükümlülüğünü yerine getirmeyenler ilgili iş ekipmanının periyodik kontrolünü yapamaz ve rapor düzenleyemez.
İŞVERENİN İŞ EKİPMANI KONTROLLERİNDE YÜKÜMLÜLÜKLERİ VAR MIDIR?
• İşveren, işyerinde kullanılacak iş ekipmanının yapılacak işe uygun olması ve bu ekipmanın çalışanlara sağlık ve güvenlik yönünden zarar vermemesi için gerekli tüm tedbirleri alır.
• İşveren; İş ekipmanını seçerken işyerindeki özel çalışma şartlarını, sağlık ve güvenlik yönünden tehlikeleri göz önünde bulundurarak, ekipmanın kullanımının ek bir tehlike oluşturmamasına dikkat eder.
• İşveren; İş ekipmanının, çalışanların sağlık ve güvenliği yönünden tamamen tehlikesiz olmasını sağlayamıyorsa, kabul edilebilir risk seviyesine indirecek uygun önlemleri alır.
• İşveren, iş ekipmanının kullanımı süresince, yeterli bakımını yaptırarak gerekli önlemleri alır.
• İşveren, işyerinde kullanılan iş ekipmanının, uygun güvenlik düzeyinde olmasını sağlar.
• Asgari sağlık ve güvenlik gereklerinin uygulanmasında, çalışanların iş ekipmanı kullanımı sırasındaki duruş pozisyonları ve çalışma şekilleri ile ergonomi prensipleri işverence tam olarak dikkate alınır.
• İşveren, iş ekipmanları ve bunların kullanımına ilişkin olarak çalışanların bilgilendirilmesinde yükümlüdür.
• İşverence iş ekipmanını kullanmakla görevli çalışanlara, bunların kullanımından kaynaklanabilecek riskler ve bunlardan kaçınma yollarına ilişkin eğitim almaları sağlanır.
• İş ekipmanının tamiri, tadili, kontrol ve bakımı konularında çalışanlara işverenlerce yeterli özel eğitim verilir.
PERİYODİK KONTROLE DAİR İŞ EKİPMANLARI NELERDİR?
• Basınçlı kap ve tesisatlar
Buhar Kazanları, Kalorifer Kazanları, Taşınabilir Gaz Tüpleri (Dikişli, Dikişsiz), Taşınabilir Asetilen Tüpleri, Manifoldlu Asetilen Tüp Demetleri, Sıvılaştırılmış Gaz Tankları (LPG, Ve Benzeri) (Yerüstü), Sıvılaştırılmış Gaz Tankları (LPG, Ve Benzeri) (Yer Altı), Kullanımdaki LPG Tüpleri, Basınçlı Hava Tankları, Kriyojenik Tanklar, Tehlikeli Sıvıların Bulunduğu Tank Ve Depolar, LPG Tanklarında Bulunan Emniyet Valfleri
• Kaldırma ve iletme ekipmanları
Kaldırma Ve/Veya İletme Araçları , Asansör (İnsan Ve Yük Taşıyan), Yürüyen Merdiven Ve Yürüyen Bant, İstif Makinesi (Forklift, Transpalet, Lift), Yapı İskeleleri
• Tesisatlar
Elektrik Tesisatı, Topraklama Tesisatı, Paratoner, Akümülatör, Transformatör, Yangın Tesisatı Ve Hortumlar, Motopomplar, Boru Tesisatı, Yangın Söndürme Cihazı, Havalandırma Ve Klima Tesisatı
• Tezgahlar
KALDIRMA ARAÇLARI PERİYODİK KONTROLLERİ NEDİR? KİM YAPAR?
Kaldırma makineleri ve araçlarının test ve kontrolleri, her çalışmaya başlamadan önce operatörleri tarafından ve çelik halatlar, zincirler, kancalar, sapanlar, kasnaklar, frenler ve otomatik durdurucular, (Standartlarda süre belirtilmemişse) YILDA BİR yapılmalıdır.
Asansörler YILDA BİR; İnsan ve yük taşıyan asansörlerin periyodik kontrolleri 24 Haziran 2015 tarihli ve 29396 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Asansör İşletme, Bakım ve Periyodik Kontrol Yönetmeliğinde belirtilen hususlara göre yapılır.
Yürüyen merdiven ve bantlar YILDA BİR yapılmalıdır.
Forklift, tranpalet, lift vb. istif makinaları YILDA BİR yapılmalıdır.
Yapı iskeleleri 6 AYDA 1 yapılmalıdır.
Kaldırma ve iletme ekipmanlarının periyodik kontrolleri, MAKİNE MÜHENDİSLERİ VE MAKİNE TEKNİKER VEYA YÜKSEK TEKNİKERLERİ tarafından yapılır. Söz konusu periyodik kontrollerin tahribatsız muayene yöntemleri ile yapılması durumunda, bu kontroller sadece TS EN 473 standardına göre eğitim almış mühendisler ve aynı eğitimi almış tekniker veya yüksek teknikerler tarafından yapılabilir.
Vinçlerin periyodik kontrolünde uygulanan yük testlerinin “ASME B30.17” standardına uygun olarak nominal yükte yapılması durumunda; gerçekleştirilen periyodik kontrole ek olarak vinçler, YILDA EN AZ BİR uygun tahribatsız muayene yöntemleri ile kontrol edilir ve nominal yüke maruz bırakarak vinçlerin taşıyıcı kirişlerinde sehim kontrolü yapılır.”
BASINÇLI KAPLAR PERİYODİK KONTROLLERİ NEDİR? KİM YAPAR?
Basınçlı Kapların test ve kontrolleri; imalinin bitiminden sonra ve monte edilip kullanılmaya başlanmadan önce veya yapılan değişiklik ve büyük onarımlardan sonra, en az üç ay kullanılmayıp yeniden servise girmeleri halinde ise tekrar kullanmaya başlanmadan önce ve herhalde periyodik olarak YILDA BİR yapılmalıdır.
Taşınabilir Gaz Tüpleri 3 YILDA BİR yapılmalıdır.
Sıvılaştırılmış Gaz Tankları (Yerüstü Ve Yeraltı) 10 YILDA 1 yapılmalıdır.
Tehlikeli Sıvıların Bulunduğu Tank Ve Depolar 10 YILDA 1 yapılmalıdır.
LPG tanklarında bulunan emniyet valfleri 5 YILDA BİR yapılmalıdır.
Basınçlı kap ve tesisatların periyodik kontrolleri, MAKİNE MÜHENDİSLERİ , METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLERİ VE MAKİNE TEKNİKER VEYA YÜKSEK TEKNİKERLERİ tarafından yapılır. Söz konusu periyodik kontrollerin tahribatsız muayene yöntemleri ile yapılması durumunda, TS EN ISO 9712 standardına göre eğitim almış mühendisler ve aynı eğitimi almış teknikerler tarafından yapılabilir.
TESİSATLARIN PERİYODİK KONTROLLERİ NEDİR? KİM YAPAR?
Tesisatların periyodik kontrolleri YILDA BİR yapılır.
Elektrik tesisatı, topraklama tesisatı, paratoner tesisatı ile akümülatör ve transformatör ve benzeri elektrik ile ilgili tesisatın periyodik kontrolleri ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ, ELEKTRİK TEKNİKER VEYA YÜKSEK TEKNİKERLERİ tarafından yapılır.
Elektrik dışında kalan diğer tesisatın periyodik kontrolleri MAKİNE MÜHENDİSLERİ, MAKİNE TEKNİKER VEYA YÜKSEK TEKNİKERLERİ tarafından yapılır.
Basınçlı kapların ve mekanik tesisatların periyodik muayeneleri, tahribatsız muayene yöntemleri ile yapılması gerektiği durumlarda muayene personelinin TS EN ISO 9712 standardına göre eğitim almış mühendisler ve aynı eğitimi almış teknikerler tarafından yapılabilir.
TEZGAHLARIN PERİYODİK KONTROLLERİ NEDİR?
Tezgahlara YILDA BİR bakım ve muayene yapılması yeterlidir. Tezgahlarda periyodik kontroller yerine sadece bakım ve muayenenin yeterli bulunmuştur.
Tezgahların bakım ve muayeneleri periyodik kontrol yapan kişilerin Bakanlığa elektronik ortamda kayıt yaptırma zorunluluğu bulunmamaktadır.
PERİYODİK KONTROLLER NASIL YAPILIR?
Periyodik muayeneler hidrostatik testler, ağırlık testleri, görsel testler, tahribatsız muayeneler ve cihazlarla tespitler şeklinde muayene edilmektedir.
Hidrostatik testler; basınçlı ekipmanın giriş çıkış vanaları, emniyet ventili bağlantısı işletmeye giden hatlardan ayrılır ve flanş ya da kör tapa kullanılarak körlenir. Tank, en üst noktasından taşıncaya kadar test akışkanı ile doldurulur. En yaygın olarak kullanılan test akışkanı maksimum 25 0C de sudur. Tamamen test akışkanı ile doldurulan tank yavaş yavaş basınçlandırılır.
Ağırlık testleri; kaldırma iletme ekipmanının tipine göre ve standartlarda belirtilen şartlara göre ağırlık testine tabi tutulur.
Hidrostatik test yapılamayan basınçlı ekipman veya tesisatlar için tahribatsız muayene yöntemlerinden en genel olarak manyetik parçacık, penetrant ve ultrasonik kalınlık ölçümü yöntemlerinden biri veya birkaçı ile test edilir. Herhangi bir yöntem ile kesin kanaat getirilemeyen muayenelerde, muayene uzmanı, ekipmanın muayenesi için farklı bir yöntem önerebilir.
Yangın tesisatları hidrostatik test ile ve ayrıca havalandırma tesisatları gibi görsel kontroller yapılarak muayene edilmektedir.
Elektrik tesisatları, topraklama ölçümleri ve paratoner testleri ise hem görsel hem de test cihazı kullanılarak muayene yapılmaktadır.
PERİYODİK KONTROLLER BAŞKA NE ZAMAN YAPILABİLİR?
İş ekipmanları kurulum ve montaj aşamasından sonra,
İlk defa kullanılmaya başlamadan önce,
Her yer değişikliğinde yapılabilir.
DİKKAT İŞ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA ELEKTRONİK ORTAMDA KAYIT YÜKÜMLÜLÜĞÜ VARDIR!!!!!!
Elektronik ortamda kayıtların alınması sürecinde yeni doğacak ihtiyaçların daha etkin ve hızlı karşılanması amacıyla, kayıt için istenecek bilgiler ile elektronik kayıt işlemlerine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak Tebliğ ile belirlenecektir.
İş ekipmanlarının periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişiler, bilgilerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına elektronik ortamda kayıt yaptırmak zorundadır.
Tebliğ yayımlanana kadar elektronik ortamda kayıt, eğitim, akreditasyon zorunluluğu bulunmayıp mevcut uygulama devam edecektir.
KAYITTA ASGARİ HANGİ BİLGİLER YER ALMALIDIR?
• Periyodik kontrol yapacak kişinin adı ve soyadı,
• Kimlik numarası,
• Mezun olduğu okul, bölüm, tarihi ve diploma numarası,
• Hizmet zorunluluğu bulunması halinde çalıştığı kurum veya işletmenin sigorta sicil numarası,
• Periyodik kontrol yapacağı iş ekipmanı.
O ZAMAN MEVCUT KAYIT İÇİNDE NELER YER ALMAKTADIR?
İş Ekipmanlarının periyodik kontrollerinden sonra düzenlenen rapor ana hatlarıyla 8 bölümden oluşmaktadır :
1. Genel Bilgiler
Teftişte Dikkat Edilen Noktalar: Bu bölümde öncelikle hazırlanmış olan periyodik kontrol raporunun söz konusu işyerine ait olup olmadığı, hala geçerliliğinin sürüp sürmediği ve olması gerekli olan periyodik kontrol sürelerinin, raporda belirtilen süre ile uygunluğu sorgulanır.
Bulunması Gereken Hususlar: Bu kapsamda işyerinin adı, adresi, iletişim bilgileri (telefon, faks, elektronik posta adresi, internet sitesi ve benzeri), periyodik kontrol tarihi, normal şartlarda yapılması gereken bir sonraki periyodik kontrol tarihi ve gerekli görülen diğer bilgilerin bu bölümde bulunması gerekmektedir.
2. İş Ekipmanına Ait Teknik Özellikler
Teftişte Dikkat Edilen Noktalar: Periyodik kontrolü istenilen iş ekipmanın tanımlayan; markası, modeli, seri numarası, konumu ve belirtilen diğer teknik özelliklerin, periyodik kontrol raporu ve ekipmanın kendisi ile uyumluluğunun yani raporun belirtilen ekipmana ait olup olmadığının kontrolü yapılır.
Bulunması Gereken Hususlar: Periyodik kontrole tabi tutulan iş ekipmanının adına, markasına, modeline, imal yılına, ekipmanın seri numarasına, konumuna, kullanım amacına vb. gerekli görülen teknik özelliklerine ve diğer bilgilerine yer verilir.
3. Periyodik kontrol metodu
Teftişte Dikkat Edilen Noktalar: Periyodik kontrol yapılırken uygulanan yöntemlerin ilgili standartlara ve mevzuata uygunluğu bu bölümde sorgulanır. Özellikle periyodik kontrol sırasında kullanılan ölçüm ve test cihazlarının uygunlu olması ve kalibrasyonlarının yapılması önemlidir.
Bulunması Gereken Hususlar: Periyodik kontrolün hangi standarda göre yapıldığı, ilgili standardın numarası ve adı, periyodik kontrol esnasında kullanılan ekipmanların özellikleri ve diğer bilgilere yer verilir.
4. Tespit ve değerlendirme
Teftişte Dikkat Edilen Noktalar: Kontrolü yapan tarafından iş ekipmanın için oluşturulmuş tespit ve değerlendirme sorularının, raporun periyodik kontrol metodu kısmında belirtilen ilgili standartlar, yönetmelik ve özelikle yönetmelikçe de açıklanan ekipmana ait imalatçı tarafından oluşturulmuş kılavuzda belirtilen asgari kontrolleri sağlayıp sağlamadığı kontrol bu bölümde ortaya konulur.
Bulunması Gereken Hususlar: “Periyodik kontrol metodu” bölümünde belirtilen belirlenen kurallar ve yapılan periyodik kontrolden elde edilen değerlerin, yine “İş ekipmanına ait teknik özellikler” bölümünde yer verilen iş ekipmanının teknik özelliklerini karşılayıp karşılamadığı hususu ile ilgili standart ve teknik literatürde yer alan sınır değerlere uygun olup olmadığı kıyaslanması bu bölümde yer verilir. Bunun yanında periyodik kontrolde uygulanan test ve diğer işlemlere ilişkin bilgiler açık bir şekilde belirtilir.
5. Test, deney ve muayene
Teftişte Dikkat Edilen Noktalar: İş ekipmanın iş sağlığı ve güvenliği açısından kontrolünün sonunda yapılmış olan test ve muayenelerin yönetmelik ve ilgili standartlarda belirtilen kriterlere uygunluğu bu bölümde sorgulanır. Özellikle iş ekipmanı için gereken uygun test yönteminin (test, statik test, dinamik test, tahribatsız muayene yöntemleri ve benzeri) seçilmesi, tahribatsız test yöntemlerinin kullanılması söz konusu olduğu hallerde testi yapan kişinin ilgili standardın eğitimini alıp almadığı ve elde edilen test sonuçların mevzuat ve standartlara uygunluğu bu bölümde ele alınır.
Bulunması gereken hususlar: İş ekipmanının periyodik kontrolü esnasında yapılan test deney ve muayene (hidrostatik test, statik test, dinamik test, tahribatsız muayene yöntemleri ve benzeri) sonuçları belirtilir.
6. İkaz ve öneriler
Teftişte Dikkat Edilen Noktalar: Bu kısımda yetkili mühendis veya tekniker tarafından ilgili iş ekipmanı ile ilgili belirtilmiş olan ikaz ve önerilerin ne olduğu, bunlarla ilgili çalışmaların ve risk analizi kapsamında değerlendirilmesinin yapılıp yapılmadığı ortaya konulmalıdır.
Bulunması gereken hususlar: Yapılan periyodik kontrol sonucunda iş sağlığı ve güvenliği yönünden uygun bulunmayan hususların belirlenmesi halinde, bunların nasıl uygun hale getirileceğine ilişkin öneriler ile bu hususlar giderilmeden iş ekipmanının kullanımının güvenli olmayacağı belirtilir.
7. Sonuç ve Kanaat
Teftişte Dikkat Edilen Noktalar: İş ekipmanın yapılan kontroller sonucunda çalışmasının uygun olduğuna dair kanaatin net bir şekilde belirtilmesi gerekmektedir. Uygun bulunmadığı takdirde nedenleri ile açıklanarak iş ekipmanın iş sağlığı ve güvenliği açısından tekrar uygun ve çalışır hale gelmesi için yapılması gerekenlerin belirtilmesi ve bu çalışmalar yapıldıktan sonra raporun tekrar düzenlenmesi ve bu raporun kontrolü yapılmalıdır.
Bulunması gereken hususlar: Periyodik kontrole tabi tutulan iş ekipmanının varsa tespit edilen ve giderilen eksiklikler açıklanarak, bir sonraki periyodik kontrole kadar geçecek süre içerisinde görevini güvenli bir şekilde yapıp yapamayacağı açıkça belirtilmelidir.
8. Onay
Teftişte Dikkat Edilen Hususlar: Kontrolü yapan kişinin yönetmelikte belirtilen mesleki yeterlilik şartlarını sağlayıp sağlamadığı(diploma tarihine, numarasına varsa örneğine vs… bakılarak), bakanlık kayıt numarasının olup olmadığı ve bu numaranın rapora ve ilgili kişi veya kuruluşa aidiyetinin, sistemden kontrol edilerek doğruluğu, ıslak imzası gibi hususlar kontrol edilerek bunlara dikkat edilmelidir.
Bulunması gereken hususlar: Bu bölümde periyodik kontrolleri yapmaya yetkili kişinin/kişilerin kimlik bilgileri, mesleği, diploma tarihi ve numarasına ilişkin bilgiler, Bakanlık kayıt numarası ile raporun kaç nüsha olarak düzenlendiğine yer verilir.
İŞ EKİPMANI KULLANILMASI UYGUN BULUNMAZSA NE OLUR?
Hususlar giderilinceye kadar iş ekipmanı kullanılmamalıdır.
Söz konusu eksikliklerin giderilmesinden sonra ikinci bir kontrol yapılmalıdır. Bu raporda eksikliklerin giderilmesi için yapılan iş ve işlemler ile iş ekipmanının bir sonraki kontrol tarihine kadar güvenle kullanılabileceği ibaresinin de yer almalıdır.
KAYITLAR NASIL SAKLANIR?
Bir kopyası işverene verilir bir kopyası da raporu düzenleyen mühendiste kalır ve denetimlerde gösterilmek üzere saklanır.
