19/02/2022
KOYUN VE KEÇİLERDE GEBELİK TOKSEMİSİ
Koyun ve keçilerde gebeliğin son altı haftasında ihtiyacı olan yemin az verilmesi ve enerji ihtiyacının tam karşılanamaması, enerji ve protein metabolizmasının bozulması sonucu görülen bir hastalıktır.
Koyun ve keçi işletmelerinde bu hastalık sık görülür, ikiz üçüz kuzu hastalığı olarak bilinir.
Gebeliğin son altı haftasında ihtiyacı olan yemin az verilmesi, enerji ihtiyacının tam karşılanamaması, rasyondaki yemlerden ihtiyacı olan enerji ve proteini alamadığı zamanlarda, rasyonun enerji yönünden fakir olması, günde verilen yem sayısının az olması, yem aralıklarının uzun olması, entansif besleme, hareketsizlik, nakil, stres, parazit invazyonları, karaciğer bozuklukları, aşırı yağlanma gebelik toksemisi oluşmasına neden olur.
İkiz, üçüz gebe koyun ve keçilerde daha fazla görülür, tek yavrusu olan genç koyunlarda nadir gözlenir.
Koyunlarda gebelik toksemisi daha çok gebeliğin son ayında görülürken, keçilerde ise hem laktasyon hem de gebeliğin son döneminde görülür.
Hastalar iştahsız, sürünün gerisinde kalır, yem yemezler, vücut ısısı ve nabız normaldir. Hastalarda ilerleyen zamanda tam iştahsızlık, uyuşukluk, diş gıcırdatma, nefesi kötü kokma, körlük, sallantılı yürüyüş, ayakta zor durma, solunum güçlüğü, yere yatma, hayvan ayağa kalkmak için zorlanır ama kalkamaz, yatalak olur ve ölür.
Gebelik toksemisinde hastalığın başarısı erken tedaviye bağlıdır, bazen tedaviye erken başlanmasına rağmen tedavi başarılı olmayabilir.
Yatan gebe hayvanlarda glikoz, BHB bakılmalıdır. BHB yüksek ise, fötüs anne karnında ölmüş ise glikoz seviyesi normal veya yüksek çıkabilir özellikle bu durumda olan hayvanlar tedavi edilmeden kesime gönderilmelidir.
Hastalığın ağır olduğu yatalak koyun ve keçilerde tedaviye rağmen ölme ihtimali çok yüksek olduğundan dolayı tedavi yapılmadan hayvan sahibine kesim önerilmelidir.
Koyun ve keçilerde iki ve daha fazla yavru taşıyanlarda çok fazla enerji ihtiyacı olur, gebeliğin ileri döneminde genellikle son ayında yavrunun hızlı büyümesi nedeniyle enerji ihtiyacı artar. Gebeliğin son 2 ayında koyun ve keçilere günde en az bir kilo yem verilmelidir.