03/09/2023
Chuyên đề : "Mỗi tuần một khái niệm "
Phương pháp xét nghiệm ELISA trong Thú Y
ELISA (Enzyme-Linked ImmunoSorbent Assay) là một kỹ thuật sinh hóa để phát hiện kháng thể hay kháng nguyên trong mẫu cần phân tích (thường là mẫu huyết thanh).
1. Nguyên tắc của phản ứng ELISA
Dựa trên sự kết hợp đặc hiệu giữa kháng nguyên và kháng thể, trong đó kháng thể được gắn với một enzyme. Khi cho thêm cơ chất thích hợp (thường là nitrophenol phosphate) vào phản ứng, enzyme sẽ thủy phân cơ chất thành một chất có màu. Sự xuất hiện màu chứng tỏ đã xảy ra phản ứng đặc hiệu giữa kháng thể với kháng nguyên (trong mẫu mình cần xét nghiệm có Kháng thể ) và thông qua cường độ màu (bằng máy đọc ) mà biết được nồng độ kháng nguyên hay kháng thể cần phát hiện là bao nhiêu.
2. Phân loại ELISA : Thường có 04 loại chính
2.1. Direct ELISA (ELISA trực tiếp)
2.2. ELISA gián tiếp
2.3. Sandwich ELISA
2.3.1 Sandwich ELISA trực tiếp
2.3.2 Sandwich ELISA gián tiếp
2.4. Phản ứng ức chế /cạnh tranh
2.4.1. Direct C-Elisa: Kiểm tra kháng nguyên
2.4.2. Direct C-Elisa: Kiểm tra kháng thể
3. ELISA được áp dụng trong các trường hợp nào trong Thú Y ?
ELISA được áp dụng khi mình cần đánh giá hàm lượng Kháng thể (có kháng thể hay không có ? Hàm lượng kháng thể là bao nhiêu ?, hay tìm kháng nguyên) có trong mẫu mình cần phân tích cho 1 bệnh nào đó, cụ thể trong Thú Y thường làm trên các bệnh như :
+ Gia cầm : ND, IB, IBD, AI, EDS, ALV, AE, CAV, REO…...
+ Heo : CSF, PRRS, AD, PCV2, Mycoplasma….
4. Vì sao cần làm ELISA :
- Trường hợp 1 : Gà DOC sẽ nhận được kháng thể mẹ truyền thông qua túi lòng đỏ, kiểm tra hàm lượng kháng thể mẹ truyền lúc gà vừa nở ra (DOC) sẽ giúp ích cho trại xác định được thời điểm làm vaccine ở trại, đặc biệt cho một số bệnh mà vấn đề kiểm tra Kháng thể mẹ truyền ở gà DOC là bắt buộc ( như IBD, ND…..)
- Trường hợp 2 : Sau khi làm vaccine (đặc biệt là các loại vaccine chết, vaccine sống ), hàm lượng kháng thể trong máu sẽ thay đổi ( đầu tiên kháng thể có trong máu sẽ giảm xuống do vấn đề trung hoà, sau đó kháng thể sẽ nhanh chóng đi lên vì cơ thể đáp ứng với vaccine đưa vào). Dùng ELISA mục đích sẽ để kiểm chứng lại đàn đã đáp ứng lại với chương trình vaccine như thế nào ? hàm lượng kháng thể như vậy đã đủ chưa???
- Trường hợp 3 : Trong đàn gà có triệu chứng về bệnh A, xét nghiệm ELISA thường sẽ cho thấy hàm lượng kháng thể chống mầm bệnh A gia tăng 1 cách đáng kể, cao đột biến so với trường hợp làm vaccine.
5. Đọc kết quả ELISA
- Mỗi bộ KIT xét nghiệm ELISA của các hãng khác nhau sẽ có quy định về giá trị Âm tính ( Neg) và Dương tính (Pos) khác nhau. Và mức độ Titres cũng khác nhau :
VD : Trong xét nghiệm IBV bằng bộ KIT IDEXX, quy định chỉ số S/P ≤ 0.20: Âm tính , S/P > 0.20: Dương tính . Đối với bộ KIT của BIOCHEK sẽ khác.
- Để nắm được tình hình của trại thông qua kết quả ELISA , cần nhất 03 yếu tố sau :
+ Kết quả ELISA được làm từ phòng Lab ( hiểu rõ các con số được thể hiện trong kết quả Lab)
+ Chương trình vaccine về chỉ tiêu mình làm xét nghiệm
+ Các dấu hiệu lâm sàng, tình trạng của đàn khi mình làm xét nghiệm ELISA
Ngoài ra cần kết hợp thêm với các xét nghiệm khác như RT PCR, HI HA, Mổ khám......để nâng mức độ chẩn đoán chính xác hơn trong việc nhận định vấn đề của trại.
" ELISA là công cụ hỗ trợ BSTY trong việc đánh giá tình trạng của trại, chương trình tạo đường chuẩn Baseline cho trại, nó không phải là yếu tố duy nhất quyết định Đúng/ Sai trong việc chẩn đoán bệnh, bạn cần hiểu rõ và đúng về ELISA để có những kết luận đúng đắn "
Thanks and best regards,
ViphaLab - Phòng xét nghiệm Thú Y