14/02/2023
CÁC BỆNH THƯỜNG THƯỜNG GẶP TRÊN CHÓ VÀ CÁCH PHÒNG TRỊ
Nhằm giúp các chủ chó bổ sung thêm vốn kiến thức về thú y từ đó có các biện pháp phòng tránh hiệu quả và cải thiện sức khỏe cho đàn cún cưng, Ths. Bsty Võ Hải giới thiệu tóm tắt một số bệnh hay gặp trên chó và cách phòng tránh để bà con cùng tham khảo.
1. BỆNH DẠI
Là một bệnh truyền nhiễm cấp tính nguy hiểm chung giữa động vật và người, gây nên những cái chết với triệu chứng rất thảm khốc. Đặc điểm của bệnh là virút tác động vào hệ thần kinh gây rối loạn thần kinh trung ương là não bộ làm cho con vật trở nên hoãng loạn (điên dại) và chết. Nguồn mang bệnh dại chủ yếu là chó (90%), mèo nuôi (5%) và động vật hoang dã.
TRIỆU CHỨNG DẠI Ở SÚC VẬT
- Hung dữ khác thường.
- Nước dãi nhiều.
- Giọng sủa khàn.
- Liệt hàm dưới, liệt chi, toàn thân và chết.
- Triệu chứng dại của mèo giống của chó nhưng thích lánh vào chỗ tối.
- Mèo dại rất nguy hiểm.
CÁCH XỬ TRÍ KHI BỊ SÚC VẬT NGHI DẠI CẮN
Tại chỗ:
- Rửa thật kỹ vết cắn bằng xà phòng và các chất sát khuẩn để diệt virus dại.
- Nếu phải cắt lọc vết thương chỉ được khâu trong trường hợp vết cắn đã quá 5 ngày.
Đến ngay cơ sở y tế:
- Bị cắn nhiều vết nguy hiểm.
- Bị cắn ở đầu, mặt, cổ, đầu chi, bộ phận sinh dục.
- Không theo dõi được con vật.
Phải tiêm vaccin phòng dại và kháng dại sớm.
- Thuốc đặc trị: không có.
- Cách phòng tốt nhất: Tiêm vắc xin.
2. BỆNH CARRE (BỆNH SÀI SỐT TRÊN CHÓ).
- Bệnh carre do Canine Distemper virus gây ra, là một loại virus có khả năng lây nhiễm thông qua đường hô hấp, tiêu hóa, là một bệnh có tính truyền nhiễm cao, có tính toàn cầu, chó ở mọi loài, mọi lứa tuổi đều có khả năng nhiễm bệnh và lây nhiễm.
- Carre thường biểu hiện với triệu chứng lâm sàng như sốt cao, hô hấp khó khăn, rỉ mắt, rỉ mũi nhiều, viêm dạ dày ruột cấp, có nốt sài sốt ở bụng và các vùng da mỏng và triệu chứng thần kinh (tuy không phải ca bệnh nào cũng mang đầy các triệu chứng trên).Thời kỳ ủ bệnh của carre thường 3-7 ngày(dài nhất là 17-21 ngày) bệnh tình có thể kéo dài khoảng trên dưới 1 tháng. Chó phát bệnh thường chết ở tỉ lệ 50-90% thậm chí lên đến 100%, việc điều trị là cực kỳ khó khăn đối với chó non và phát hiện muộn.
- Việc dùng kháng huyết thanh là một biện pháp điều trị tốt nhưng không phải là yếu tố quyết định.
- Theo kinh nghiệm thực tế thì các ca chữa khỏi thường phải thực hiện tốt công tác hộ lý chăm sóc, nhất là điều kiện ổn định về nhiệt độ, kèm theo chế độ điều trị liên tục và tối ưu.
- Lúc bệnh phát ở dạng kế phát (thường kết hợp cùng bệnh viêm gan truyền nhiễm, bệnh tiêu chảy do Parvo virus) tỉ lệ chết do bệnh càng cao. Bệnh phát thường đi đôi với tuổi đời của chó: chó dưới 2 tháng tuổi (do có miễn dịch của chó mẹ truyền cho) 20%; 2~12 tháng tuổi 70%, 2 tuổi trở lên bệnh phát tỉ lệ thấp nhất, 5-10 tuổi 5%; chó phát bệnh carre nếu được chữa khỏi có thể có kháng thể carre suốt đời. Mùa đông xuân là mùa phát bệnh carre.
- Thuốc đặc trị: không có.
- Cách phòng tốt nhất: Tiêm vắc xin.
3. BỆNH PARVOVIRUS TRÊN CHÓ
-. Đặc điểm
Là bệnh truyền nhiễm cấp tính do Canine Parvovirus type 2 gây ra (CPV2) gây viêm ruột xuất huyết lẫn dịch nhầy và máu ói mửa nặng, bệnh thường nguy hiểm trên chó con, tỷ lệ chết cao 50-100% thể viêm cơ tim xảy ra ở giai đoạn đầu trên chó con (2-4 tuần) suy giảm miễn dịch, tỷ lệ tử số cao trên chó còn bú.
- Dịch tễ
- Tuổi mắc bệnh : bệnh nghiêm trọng ở 6-16 tuần tuổi. Tuy nhiên, mọi lứa tuổi khác đều có thể mắc bệnh.
- Nguồn virus chính là phân và nước.
- Virus xâm nhập phổ biến qua đường tiêu hóa.
- Lây lan trực tiếp: từ chó này đến chó khác, gián tiếp do tiếp xúc với môi trường vấy nhiễm phân thú bệnh.
- Triệu chứng:
- Thời gian nung bệnh 3-7 ngày.
- Chó ủ rủ, bỏ ăn, sốt kéo dài khi triệu chứng tiêu chảy nặng xuất hiện.
- Nhiệt độ giảm dần nếu chó bị suy nhược.
- Ối mửa và tiêu chảy nặng, phân lúc đầu thối sau đó phân có màu hồng hoặc đỏ tươi tùy vị trí virus tấn công vào ruột.
- Phân có lẫn niêm mạc ruột, có lẫn keo nhầy và có mùi đặc trưng.
- Chó suy nhược nhanh và mất nước dữ dội.
- Chẩn đoán:
- Dựa vào dịch tễ: Chó dưới 1 tuổi, chưa được tẩy giun tiêm phòng đầy đủ, vùng có chọ bị chết hoạc nhiễm Parvo virus, chó mới chuyển vùng …
- Triệu chứng: Mệt mỏi, ủ rủ, ăt ít, bỏ ăn, nôn mửa, tiêu chảy, tiêu chảy ra máu cá, mùi tanh khắm như ruột cá mè phơi nắng, suy kiệt, mất nước, mắt trũng sâu, da mất đàn hồi
- Điều trị: Điều trị những triệu chứng đặt biệt là triệu chứng ói mửa và tiêu chảy:
+ Chóng nôn mửa: Dùng Primperan (Metoclopramide): 0,5-1mg/kg thể trọng. hoặc atropin tiêm dưới da 1ml cho 5-7 kg/TT
+ Bảo vệ niêm mạc dạ dày-ruột: Dùng 1 trong các lọai sau: Smecta: 1gói/20kg thể trọng, ngày 3 lần. hoặc Antiscous của công ty Vimedime bơm cho uống ngày 2-3 lần.
+ Chống tiêu chảy: Dùng Imodium: 1 viên/ 15kg thể trọng, ngày 2 lần, dùng 3 ngày. Hoặc bisepton hoặc clorocid ngày 2 viên, sáng 1 viên chiều 1 viên cho chó khoảng 7-8kg
- Sử dụng kháng sinh chống phụ nhiễm dạng tiêm có thể chọn 1 trong các loại sau:
Colistin, amoxiclin, enrefloxacin ..
+ Nếu chảy máu nhiều có thể cho uống Transamin hoặc nước lá nhọ nồi
- Chống mất nước và duy trì sự cân bằng chất điện giải dùng đường gluco 5%, RL, Muối truyền 0.9% , cho uống điện giải oresol liên tục. Đây là biện pháp quan trọng nhất để duy trì thể trạng cho cơ thể chó
Chú ý: Nên cho chó nhịn ăn trong những ngày đầu tiên sau khi phát bệnh, các ngày sau cho ăn thức ăn dễ tiêu, không chứa chất béo.
- Tăng cường sức đề kháng
- tăng cường sức đề kháng bằng các loại vitamin, axitamin ...
- Thông thường những con chó mắc bệnh vượt qua được 5-7 ngày điều trị thì tiên lượng qua khỏi rất cao vì khi đó cơ thể chó đã sản sinh được kháng thể chống lại virus.
10. Phòng bệnh
- Cách ly chó khỏe với chó bệnh.
- Không cho chó khỏe tiếp xúc với phân của chó bệnh.
- Vệ sinh sát trùng sạch sẽ nơi ở của chó để tránh lây lan mầm bệnh.
- Phòng bệnh bằng vaccin.
- Thuốc đặc trị: không có.
- Cách phòng tốt nhất: Tiêm vắc xin.
4. BỆNH HO CŨI CHÓ (VIÊN KHÍ QUẢN PHẾ QUẢN TRUYỀN NHIỄM)
- Bệnh gây ra nhiều nhất ở chó dưới 6 tháng tuổi, chó nhập từ nước ngoài, chó chuyển vùng vào đợt đợt rét lạnh, ẩm ướt hoặc chó bị nhiều stress bất lợi khác... đều có khả năng mang bệnh
- Đây là một trong những bệnh phổ biến và phức tạp nhưng việc chẩn đoán và điều trị hay gặp khó khăn, thường dễ nhầm lẫn với bệnh viêm họng, viêm phế quản, viêm phổi mãn tính, bệnh care ..
- Bệnh lây lan nhanh làm chết nhiều chó với các triệu chứng ho khạc kéo dài từ 7- 21 ngày do viêm đường hô hấp trên, tiếng ho thường phát ra tương tự như tiếng ngỗng kêu, mặc dù lúc đầu vẫn ăn khỏe, nhanh nhẹn, không sốt, khó có thể biết chó đã mang bệnh. Quan sát kỹ: mắt không trong sáng, có rử ghèn, gương mũi luôn luôn khô, ráp và chảy dịch xanh, hay liếm mũi rồi nuốt dịch, hắt hơi khi có nhiều dịch chảy ra...bệnh chuyển sang mạn tính, chó gầy sút nhanh do kế phát các bệnh vi khuẩn, virus khác: Parvovirus, Carre... tiêu chảy, phân nát có nhày máu, hôi tanh , nôn ra dịch nhớt vàng từ dạ dày lẫn nhớt, rối loạn chức năng gan, thận và chết đột ngột do khó thở, trụy hô hấp, mất nước và trụy tim mạch. Bệnh thường diễn biến kéo dài tới nhiều tuần, thậm chí tới 2 tháng. Những con được chữa trị theo triệu chứng, tưởng chừng đã khỏi, sau vài tuần bị lại, tỷ lệ tử vong rất cao.
- Điều trị: Chăm sóc nuôi dưỡng tốt, giữ chó trong môi trường khô tháng, dùng kháng sinh chống kế phát nhiễm khuẩn, dùng kháng viêm giảm kích ứng, thuốc long đờm. Các loại thuốc xịt thường được ưu tiên do có tác dụng tại chỗ tốt.
- Thuốc đặc trị: không có.
- Cách phòng tốt nhất: Tiêm vắc xin.
5. BỆNH VIÊN GAN TRUYỀN NHIỄM
Là bệnh lây lan rất nhanh, các loài chó hoang dã và chó chưa được tiêm vaccine CVA-1 đều có thể mắc bệnh, đặc biệt với chó dưới một năm tuổi. Bệnh không lây sang người.
Virus CAV-1 qua đường miệng, tiêu hóa xâm nhập mô bào hầu hết các cơ quan cơ thể của chó, dù chưa phát bệnh ( ủ bệnh ) nhưng thời gian nhiễm CAV-1 này đã có thể lây truyền sang chó khác qua các chất bài tiết : phân, nước tiểu và rớt dãi...Những con chó may mắn khỏi bệnh vẫn mang virus tới 9 tháng sau.
Virus CAV-1 tấn công hủy hoại gan, thận và hệ tuần hoàn rồi nhanh chóng xâm nhập toàn bộ cơ thể. Chó kém ăn, bỏ ăn rồi chuyển sang hôn mê. Kỳ ủ bệnh từ 4-7 ngày.
Triệu chứng: chó sốt (39.4 - 41.1oC), bỏ ăn, tiêu chảy và nôn ra máu. Chó thường co gập, quằn quại do những cơn đau dữ dội vùng bụng do sưng gan. Ánh sáng có thể kích thích mắt gây đau, viêm chảy nước măt rồi có rử ghèn.nếu bệnh chuyển sang mãn tính thì mắt của các con ốm thường có màu xanh nên thực tế hay gọi là bệnh mắt xanh. Có các điểm nốt xuất huyết dưới da, dễ thấy ở vùng da bụng. Niêm mạc mắt có màu vàng rồi toàn bộ da vàng như nghệ do chứng hoàng đản sắc tố mật tràn vào máu. Chó khó có thể qua khỏi một khi có triệu chứng vàng da.
- Thuốc đặc trị: không có.
- Cách phòng tốt nhất: Tiêm vắc xin.
6. BỆNH LEPTO TRÊN CHÓ
Là bệnh chung giữa người, gia súc. Trong thể cấp tính chó bệnh thuờng có biểu hiện viêm dạ dày ruột xuất huyết thường ói ra máu và phân sậm màu hoặc gây hoàng đản, nước tiểu vàng sậm tỉ lệ chết có thể đến 60-100%.
- Tuổi mắc bệnh: Mọi lứa tuổi đều mắc bệnh nhưng bệnh thường gặp trên chó đực.
- Đường xâm nhập : Leptospira có thể xâm nhiễm qua niêm mạc đường tiêu hóa, mắt hay qua vết thương ở da
- Triệu chứng: Có thể chia làm 2 thể:
+ Thể thương hàn: Vật bệnh có biểu hiện xuất huyết trầm trọng viêm kết mạc mắt với nhũng điểm xuất huyết ở da và niêm mạc, ói ra máu và phân sậm màu có máu, thú bị mất nước rất nhanh và chết trong 24h cùng với giảm thấp thân nhiệt, thường thấp hơn bình thường. Xuất huyết da và các niêm mạc.
+ Thể hoàng đản : Chó bệnh có biểu hiện viêm kết mạc mắt, hoàng đản, vàng da khó thở tăng dần cùng với kém ăn, ói mửa, nếu không chữa trị trong giai đoạn cuối chó có sự tăng cao nhiệt độ khó thở, hơi thở hôi. Tiêu chảy đôi khi xuất huyết và những biểu hiện viêm não trước khi hắt hơi, thú chết trong khoảng 5-8 ngày mắc bệnh.
+ Da vàng ở bụng, gang bàn chân, lỡ tai, Niêm mạc vàng.
- Điều trị: Dùng các loại kháng sinh tổng hợp hoạc gram dương: penicyclin, doxycyclin, oxytetracylin ...
trợ sức, trợ lực: tiêm truyền dịch, vitamin, giải độc gan thận, truyền đạm ...
chăm sóc nuôi dưỡng tốt.
7. BỆNH VIÊM DẠ DÀY – RUỘT TRÊN CHÓ VÀ CÁCH CHỮA.
NGUYÊN NHÂN:
Bệnh phổ biến xảy ra quanh năm thường thấy nhiều vào mùa hè khi thời tiết nóng và mưa ẩm ướt. Có 3 nguyên nhân có thể gây ra viêm dạ dày và ruột cấp ở chó.
- Do giun móc (Ancylostoma caninum) : giun móc có những móc nhọn bằng kitin cắm vào vách ruột non ở phần tá tràng, không tràng để hút máu, tạo ra những tổn thương và xuất huyết trong tổ chức niêm mạc ruột. Vi khuẩn có sẵn trong niêm mạc ruột sẽ xâm nhập vào những chỗ bị tổn thương gây thành bệnh viêm ruột cấp.
- Do virus: Virus Parvo, Virus Carê .... khi xâm nhập vào hệ thống tiêu hóa của chó phát triển nhanh chóng, phá hoại niêm mạc dạ dày và ruột.
- Do vi khuẩn : Chó ăn uống phải thức ăn và nước uống có chứa vi khuẩn thương hàn (Salmonella), vi khuẩn yếm khí (Clostridium), vi khuẩn E.Coli... Những vi khuẩn này sẽ phát triển trong niêm mạc đường tiêu hóa gây ra bệnh viêm dạ dày và ruột cấp.
TRIỆU CHỨNG:
- Vài ngày đầu chó ít ăn hoặc bỏ ăn, sốt 39,5 - 40oC, có kèm theo các cơn run rẩy. Sau đó, chó nôn mửa liên tục đồng thời tiêu chảy nặng, phân lúc đầu táo bón sau loãng có màu xám vàng, có lẫn niêm mạc dạ dày và ruột lầy nhầy, có mùi rất tanh.
- Do nôn mửa và tiêu chảy liên tục, chó mất nước thể hiệûn: mắt trũng, bụng thót, da nhăn nheo. Khi bị mất nước chó không được điều trị kịp thời sẽ chết sau một vài ngày.
- Thời kỳ cuối của bệnh, chó thường chảy máu ruột nên phân có màu nâu sẫm hoặc lờ đờ như máu cá. Trước khi chết thân nhiệt chó thường hạ thấp . Thời kỳ này chó không đi được, kiệt sức, nằm một chỗ và chết.
- Bệnh viêm dạ dày và ruột cấp nếu không chữa trị kịp thời, chăm sóc chu đáo thì chó sẽ chết 90 - 100% trong thời gian 2 - 4 ngày. Một số chó qua khỏi nhưng chuyển thành thể viêm dạ dày ruột mãn tính. Thể bệnh này làm chó bị gầy còm, thiếu máu do kém ăn, lúc thì táo bón, lúc thì tiêu chảy.
PHÒNG BỆNH:
- Cho chó ăn thức ăn nấu chín, không cho ăn thịt sống và trứng sống, vì trong thịt sống và trứng sống dễ bị nhiễm các loại vi khuẩn gây bệnh đường tiêu hóa như: vi khuẩn thương hàn, trực khuẩn yếm khí, trực khuẩn E.Coli. Không cho chó ăn thức ăn ôi thối, cho uống nước sạch không nhiễm bẩn.
- Thực hiện tẩy giun sán định kỳ cho chó cứ 3- 4 tháng tẩy 1 lần để tránh gây tác hại cơ giới dẫn đến viêm ruột cấp.
- Định kỳ tiêm phòng vaccine chống bệnh Carê và Parvovirus ...
ĐIỀU TRỊ:
Nguyên tắc chung là chẩn đoán đúng nguyên nhân gây bệnh từ đó điều trị nguyên nhân kết hợp với điều trị triệu chứng, trợ sức và trợ tim mạch.
Điều trị bằng một trong các loại kháng sinh sau:
Colistin: liều 1ml/ 3 - 5 kg thể trọng.
Amoxilin : liều 1ml/10kg thể trọng/ngày.
Kết hợp với điều trị triệu chứng và bồi dưỡng bằng các loại như :
Vime C : liều 500mg/con/ngày.
Vitamin B6 : liều 1ml/con/ngày.
Vitaral : liều 1ml/10kgP
Paravet : liều 1ml/4 kgP.
Atropin : liều 2ml/10 -15 kgP
Na.campho : liều 2 - 4 ml/con/ngày.
Truyền glucose 5% để cung cấp nước và chất điện giải giúp chó mau hồi phục.
Chú ý:
Đối với nguyên nhân gây bệnh là giun móc thì sau khi chó hồi phục trở lại bình thường nên dùng thuốc tẩy giun móc như:
Levavet liều 0,5 ml/10 kgP, sau 2 -3 tháng tiêm lập lại .
Vimectin for dog 0,1% liều 0,2ml/ kg P tiêm bắp hay tiêm dưới da.
8.BỆNH VIÊM PHẾ QUẢN Ở CHÓ, MÈO
Bệnh viêm phế quả là bệnh viêm mạc đường hô hấp, viêm phế quản hay phế quản nhỏ sau đó dẫn dến khí quản , nặng hơn dẫn đến viêm phổi.
Bệnh này xảy ra ở chó, mèo khi thời tiết thay đỏi từ ấm áp sang lạnh ẩm, thường từ cuối thu sang đông và đến đầu mùa xuân.
Nguyên nhân
- Do bị nhiễm cùng lúc nhiều loại vi khuẩn gây bệnh đường hô hấp như:
• Liên cầu (streptococcus)
• Tụ cầu (staphylococcus aureus)
• Klebsiella pneumoniae
• Bordetella bronchiseptica
- Thường do kế phát của một số bệnh như care, viêm ruột, bệnh ký sinh trùng.
- Do thời tiết và vệ sinh môi trường, hít phải khói bụi, hoá chất gây kích thích đường hô hấp
- Do thức ăn, nước uống sắc xuống đường hô hấp.
Triệu chứng
Do chất kích thích vào đường hô hấp, tác động đến thần kinh gây ho và nếu tác động lâu sẽ sinh bệnh viêm, niêm mạc sưng do viêm hoặc sung huyết sẽ làm hẹp đường hô hấp. Các chất phân tiết bịt kín đường thông khí làm chó khó thở. Những biểu hiệu đặc trưng nhất là:
- Vật bị ho, khó thở, nhất là vào buổi sáng, lúc dầu ho khan sau trở thành ướt và kéo dài.
- Thở khò khè, có tiếng ran, chảy nươc mắt, nước mũi liên tục.
- Có thể kèm theo sốt: 39,5-40,50C,. mệt mỏi, bỏ ăn.
Phòng và trị bệnh
1. Phòng bệnh
- Nơi ở của chó, mèo phải luôn vệ sinh sạch sẽ, ăn uống đủ chất, chỗ nằm phải đảm bảo ấm mùa đông thoáng mùa hè.
- Tiêm vacxin sau: dại, care, viêm gan truyền nhiễm, ho của chó... để không nhiễm các bệnh truyền nhiễm khác, trên cơ sở đó chó có khả năng đề kháng bệnh về hô hấp.
Điều trị
- Nguyên tắc chung
+ Dùng kháng sinh diệt nguyên nhân gây bệnh
+ Thuốc chữa triệu chứng
+ Thuốc bổ trợ
- Dùng một trong các loại kháng sinh sau đây:
+ Penicilin: tiêm bắp liều 300-500.000UI/ngày, chia 2-3 lần trong ngày.
+ Gentamycin: Tiêm bắp liều 8-10 mg/kg thể trọng, chia 2lần trong ngày.
+ Doxyxilin: Tiêm bắp liều 20-25mg/kg thể trọng, chia 1 lần trong ngày.
Hiện nay trên thị trường thuốc thú y có một số biệt dược sử dụng điều trị viêm phế quản ở chó, mèo:
+Cefa.Doc: Thành phần gồm: Cefalexine. Liodocaine HCl và dung môi. Tiêm bắp liều 1ml/5kg thể trọng.
+ Cefadox.T: Thành phần gồm cefalextine, Doxycylin, Sulfadiazine, Trimethoprime và B. Complex. Thuôc bột hoà nước cho uống, liều 1g/5kg thể trọng.
+ Kanacolin: Thành phần gồm Kanamycin sulfate và Ampiciline sodium. Tiêm bắp liều 1mg/5kg thể trọng.
Thuốc chữa triệu chứng:
+ Ephedrin: Thuốc giảm ho, chống khó thở. Tiêm bắp 1-2 ông x 1mg/ngày.
+ Dimedron: Giảm ho, an thần. Tiêm bắp 1-2 ống X1ml/ngày.
Thuốc trợ sức:
+ Cafein 5%: tiêm bắp 3-6ml/con
+ Vitamin B1 25%, tiêm bắp 3-5ml/con.
+ Vitamin C 5% tiêm bắp 3-5ml/con
+ Glucoza 30% tiêm bắp 5ml/con
+ Truyền huyết thanh mặn đẳng trương (trong những trường hợp chó, mèo yếu).
9. BỆNH VIÊM PHỔI Ở CHÓ VÀ CÁCH CHỮA.
Bệnh viêm phổi thường là kế phát của viêm phế quản hay do bội nhiễm từ các bệnh truyền nhiễm khác như bệnh carê; viêm phế khí quản truyền nhiễm ở chó, mèo.
I. NGUYÊN NHÂN
- Thường do nhiễm virut đường hô hấp, sau đó là kế nhiễm vi khuẩn như các loại vi khuẩn: Pneumococcus, Streptococcus, Klebsiella, Bordesella…
- Do một số loại ấu trùng của ký sinh trùng ở phế quản như Filaroides, Actustrongylus, Paragonimus cũng gây viêm phổi.
- Do một số nấm như Asperrgillus, Histoplasnia.
Lúc đầu do tác động của virut xâm nhập qua đường hô hấp gây viêm vách phế quản nhỏ, sau lan đến nhu mô phổi hoặc có thể qua đường tuần hoàn làm cho tổ chức phổi yếu đi. Trên cơ sở đó
các vi khuẩn có sẵn ở đường hô hấp sẽ phát triển và gây bệnh viêm phổi, nặng hơn gây hoại thư hoặc sinh mủ trong tổ chức phổi.
II. TRIỆU CHỨNG
- Thoạt đầu mới nhiễm bệnh, con vật mệt mỏi, uể oải, bỏ ăn, sốt cao, niêm mạc đỏ.
- Tuy ít ho nhưng khó khăn, đau đớn, cơn ho khạc cũng tăng dần lên ngày một nặng, cơn ho xảy ra nhiều vào ban đêm và sáng sớm.
- Thở khó, con vật nằm một chỗ, yếu, cố thở nhanh và nông, biểu hiện thiếu oxy trong máu nên niêm mạc mắt, miệng đỏ xẫm, sung huyết, sau tím tái.
- Nếu không điều trị kịp thời, con vật sẽ chết sau vài ngày vì khó thở và suy kiệt.
III. PHÒNG VÀ TRỊ BỆNH
1. Phòng bệnh
- Phát hiện sớm vật bị bệnh (ho và thở khó) để điều trị và cách lý kịp thời.
- Thực hiện vệ sinh thú y và vệ sinh môi trường, giữ nơi ở khô sạch, thoáng mùa hè, kín ẩm vào mùa đông, phân rác phải dọn hàng ngày cho vào hố tiêu độc.
- Định kỳ tẩy uế nơi ở của chó, mèo và dụng cụ phục vụ nuôi dưỡng bằng Chloramin B 0,5% trong 10 phút, Cresyl 1-2%, hoặc nước vôi 10%.
Hay có thể dùng ND.Iodine (thành phần gồm PVP Iodine, Kalium iodine), sát trùng tiêu độc chuồng nuôi và môi trường xung quanh.
- Chăm sóc và nuôi dưỡng tích cực, định kỳ tiêm phòng các loại vacxin phòng bệnh cho chó, mèo: carê, Parvovirut, dại, viêm gan truyền nhiễm, Lepto… và định kỳ tẩy giun sán, tăng cường sức đề kháng của cơ thể.
2. Điều trị bệnh
Cũng theo nguyên tắc chung
+ Sử dụng thuốc kháng sinh chữa nguyên nhân
+ Thuốc chữa triệu chứng
+ Thuốc trợ sức và hộ lý.
- Sử dụng một trong các loại kháng sinh sau đây:
+ Penicilin G: Tiêm bắp cho chó liều 500.000 UI/ngày, cho mèo liều 200.000 UI/ngày, chia 2-3 lần trong ngày.
+ Streptomycin: Chó 1g/ngày, mèo 500mg/ngày. Tiêm bắp, chia 2-3 lần trong ngày.
Thường nên phối hợp Penicilin với streptomycin thì hiệu quả chữa bệnh viêm phổi tốt nên rất nhiều.
+ Kanamycin: Tiêm bắp liều 40mg/kg thể trọng/ngày, chia 2-3 lần trong ngày.
+ Erythromcycin: Tiêm bắp thịt, liều 20-25 mg/kg thể trọng/ngày. Chia 2 lần trong ngày.
Erythromcycin hiệu lực cao với bệnh viêm phổi nhưng với chó, mèo có thể có tác dụng phụ như nôn mửa, rối loạn tiêu hóa, nhưng sau ít ngày sẽ hết
Theo kinh nghiệm của các nhà điều trị: Nên phối hợp kháng sinh tiêm với Trimazon (Bisepton) cho chó, mèo uống với liều 40mg/kg thể trọng/ngày. Kết quả chữa bệnh sẽ tốt hơn.
- Thuốc chữa triệu chứng:
+ Giảm ho dễ thở: Ephedrin tiêm bắp 1-2 ống x 1ml/ngày. Ngày tiêm 1-2 lần.
+ An thần, giảm sốt, giảm đau: Dimedron tiêm bắp 0,5-1 ống x 1ml/ngày. Ngày tiêm 1-2 lần.
Hoặc Promix 1ml/5kg thể trọng.
- Thuốc trợ tim, trợ sức
+ Truyền Ringerlactat liều 100-150 ml/kg thể trọng/ngày.
+ Cafein 5%: Tiêm bắp 3-5ml/con, ngày 2 lần.
+ Vitamin B1 2,5%: Tiêm bắp 3-5ml/con, ngày 2 lần.
+ Vitamin C 5%: Tiêm bắp 3-5ml/con, ngày 2 lần.
+ Glucoza 30%: Tiêm tĩnh mạch, liều 5ml/con.
- Hộ lý: Chăm sóc và nuôi dưỡng chu đáo.
10. BỆNH VIÊM TỬ CUNG TRÊN CHÓ VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ
- Tỷ lệ phát hiện bệnh viêm tử cung giữa khám lâm sàng so với kỹ thuật siêu âm chiếm tỷ lệ khá cao là 68,74%.
- Bệnh viêm tử cung ở chó cái có một số biểu hiện lâm sàng đặc trưng dễ phát hiện, điều này rất có ý nghĩa đối với những cơ sở điều trị chưa được trang bị máy siêu âm. Tuy nhiên có một số chó bị viêm tử cung nhẹ chưa có biểu hiện lâm sàng đặc trưng thì khó phát hiện bằng cách khám lâm sàng.
- Theo nghiên cứu thì tỷ lệ mắc bệnh viêm tử cung ở nhóm chó ngoại cao hơn nhóm chó nội. Lí do có lẽ tỷ lệ bệnh cao ở nhóm chó ngoại là do những chó ngoại phần lớn có giá trị kinhh tế cao, thường được nuôi nhốt trong căn hộ, được người nuôi quan tâm nhiều hơn và dễ phát hiên bệnh.
1. Lứa tuổi nào chó bị viêm tử cung nhiều hơn ?
- Tỷ lệ viêm tử cung tăng dần theo lứa tuổi của chó, chó càng lớn tuổi tỷ lệ mắc bệnh càng cao.
- Lí do: Những chó lớn tuổi không cho sinh sản mà không được cắt bỏ tử cung và buồng trứng, lúc này kích thích tố Progesterone vẫn được buồng trứng tiết ra. Lớp nội mạc tử cung của chó rất nhạy cảm với Progesterone nên sẽ hình thành những nang. Những nang này tiết nhiều dịch và lưu lại bên trong tử cung làm gia tăng kích thước của tử cung. Khi bệnh tiến triển, dịch tràn ra ngoài âm đạo. Lúc này vi khuẩn có sẵn ở âm đạo đi vào bên trong qua cổ tử cung và gây nhiễm trùng. Cơ thể đáp ứng lại với sự nhiễm trùng bằng cách huy động nhiều tế bào bạch cầu đến tử cung, mặt khác tử cung vẫn gia tăng sự tiết dịch, từ đó càng làm cho tử cung căng lớn ra.
- Thấp nhất ở nhóm chó dưới 2 năm tuổi và cao nhất ở nhóm chó 6- 10 năm tuổi.
2. Tỷ lệ chó bị viêm tử cung theo lứa đẻ
Những chó đẻ nhiều lứa thì ít bị viêm tử cung hơn những chó không cho sinh sản hoặc chó đẻ ít lứa( Sinh sản không đều đặn).
Theo Smith( 2008) cho rằng trước đây người ta cứ nghĩ viêm tử cung là do tử cung bị nhiễm trùng. Nhưng thời gian gần đây người ta đã phát hiện ra nguyên nhân nguyên phát là do sự bất thường về hormone trên những chó không sinh sản hoặc sinh sản không đều đặn, còn nhiễm trùng chỉ là thứ phát, có thể có hoặc không xảy ra. Thông thường trong vòng 2-4 tháng sau chu kì động dục, hàm lượng progesterone tăng cao trong máu nên có nguy cơ mắc bệnh cao. Một thực tế là do thú y hành nghề tư thường sử dụng loại thuốc ngừa thai của người là Depo- provera với thành phần là Medroxyprogessterone acetate. Khi sử dụng thuốc này làm cho hàm lượng Progesterone tăng cao, trong khi đó lớp nội mạc tử cung rất nhạy cảm với Progesterone sẽ hình thành các nang, tăng tiết dịch, nhất là ở thời điểm sau động dục, làm cho tế bào dễ bị cảm nhiễm, từ đó nguy cơ bệnh viêm tử cung tăng cao. Điều này giải thích tại sao những chó không sinh sản hoặc sinh sản không đều đặn thường bị mắc viêm tử cung cao hơn những chó sinh sản bình thường.
3. Các dạng viêm tử cung
- Viêm tử cung dạng hở 62.52%
Ở những chó bị viêm tử cung, dịch tiết sẽ tích tụ bên trong tử cung ngày càng nhiều, nếu cổ tử cung mở dịch chảy tràn ra ngoài âm đạo. Lúc này chúng ta sẽ thấy dịch tiết ở âm hộ hoặc dính vào vùng lông dưới đuôi. Khi cổ tử cung mở, những vi khuẩn có sẵn ở cơ quan sinh dục sẽ dễ dàng đi vào bên trong qua cổ tử cung. Nếu tử cung bình thường, môi trường bên trong tử cung sẽ chống lại được sự sinh tồn của vi khuẩn. Ngược lại khi lớp nội mạc tử cung dày lên, có chứa nhiều tế bào dễ bị cảm nhiễm, cơ tử cung giảm co bóp nên không tống được vi khuẩn ra ngoài, đó là điều kiện tốt cho vi khuẩn tồn tại và phát triển gây nhiễm trùng , làm cho bệnh càng trầm trọng hơn. Khi cổ tử cung đóng lại, các chất dịch được giữ lại bên trong tử cung và tử cung ngày càng lớn. Nếu không được điều trị kịp thời, thú có thể bị chết.
- Viêm tử cung dạng kín 37.48%
4. Các triệu chứng thường gặp trên chó bị viêm tử cung
- Chảy dịch từ âm đạo: 62.52%
- Biếng ăn: 45.22%
- Uống nhiều nước: 41.43%
- Bụng trương to: 32.78%
- Sốt: 23.22%
- Ói mửa: 17.00%
- Tiêu chảy: 10.62%
- không triệu chứng: 11.38%
Ta thấy: Chảy dịch từ âm đạo, biếng ăn, uống nhiều nước và bụng trướng to là chủ yếu.
- Điều trị: có hai cách điều trị cơ bản
+ Điều trị bảo tồn: dùng thuốc kháng sinh, kháng viêm, thuốc trợ lực, thuốc thụt rửa để xử lý nhằm xử lý ổ viêm và bảo toàn tử cung
+ Phẫu thuật cắt bỏ tử cung: nếu tình trạng viêm quá nặng, dùng thuốc không hiệu quả thì phải tiến hành phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ tử cung và buồng trứng sau đó hồi sức và hậu phẫu để chó trở lại trạng thái khỏe mạnh.
11. BỆNH SỐT CO GIẬT CANXI Ở CHÓ MẸ NUÔI CON
Sốt giật can xi rất hay xảy ra với chó mẹ sau đẻ từ 15 ngày trở ra, cũng có trường hợp bị chỉ vài ngày sau khi sinh. Nồng độ can-xi máu trung bình của chó từ 8,4-11,2 mg/ml. Do đột xuất do chó con bú quá mức, hệ thống tiết sữa cơ thể chó mẹ phải tăng tốc quá tải, lượng Can-xi trong máu bị mất cân bằng đột ngột dưới 8,0 mg/ml máu. Bệnh xảy ra nhanh, các biện pháp bổ sung can-xi trong kỳ tiết sữa cho chó mẹ đều không hiệu quả phòng bệnh.
1. Nguyên nhân và triệu chứng bệnh:
- Việc chó con bú rút lượng sữa quá lớn tại một thời điểm làm cho nồng độ can-xi huyết tụt dưới 8,0 mg/ml gây ra mất cân bằng can-xi (tụt can-xi, rối loạn hoạt động thần kinh trung ương, trung khu điều hòa thân nhiệt và hệ hô hấp, tuần hoàn và vận động. Xin lưu ý: đây không phải là " bệnh thiếu can-xi " như thường xảy ra với chó non dưới 6 tháng tuổi do thiếu ánh nắng và vận động ít, là bệnh mạn tính .
- Bệnh diễn biến cấp tính, chó mẹ sốt cao trên 41oC, co giật, thở gấp, hoảng loạn thần kinh, toàn thân co cứng, run rẩy, loạng choạng đổ ngã. Tử vong nhanh nếu không được điều trị kịp thời.
- Bệnh sốt giật can-xi thường gặp ở những chó mẹ sữa tốt, rất ham và quấn con, khéo chăm con, nuôi nhiều con và đàn con rất mập (gọi là "bụ sữa"). Hoặc đàn con quá lớn (trên 2 tháng tuổi) vẫn để bú mẹ. Tổng trọng lượng chó con lớn hơn 30% trọng lượng chó mẹ, có trường hợp còn nặng hơn cả chó mẹ. Vì thế trong đàn chó nuôi tự nhiên, để tự bảo vệ mình, chó mẹ thường phải "chạy trốn" chó con bằng cách nhảy lên chỗ cao, chó con không bú được. Ngày xưa chắc các cụ cũng chứng kiến nhiều bệnh này nên dân gian có câu"trốn như chó trốn con" để ám chỉ những người mẹ không tốt!!!
- Phân biệt với các triệu chứng thần kinh co giật của các bệnh sau: Bệnh Carre: phải có thời gian ủ bệnh, bệnh diễn biến chậm, không sốt cao, có lây lan sang chó khác ở mọi lứa tuổi. Bệnh uốn ván: phải có vết thương, người cứng như gỗ, hàm cứng. Bệnh Dại: Sợ ánh sáng, phải có vết cắn của động vật mắc Dại, chạy nhảy lung tung, người mềm, không khó thở, tấn công người và súc vật khác...
2.Điều trị:
- Cách ly ngay với chó con.
- Hạ nhiệt gấp bằng tắm nước hoặc chườm nước lạnh.
- Mời BS Thú Y ngay, khẩn trương tiêm tĩnh mạch Canci Chloride 10% (500mg/ống 5ml). Chó < 5kg tiêm 1-2 ml. Chó 5-10kg tiêm từ 3-5 ml, chó lớn>10kg tiêm từ 5-8ml. Chú ý: Tiêm chậm vào tĩnh mạch, không tiêm bắp thịt hoặc để thuốc ra ngoài mạch gây hoại tử, thối thịt. Sau 4-6 giờ tiêm lại lần 2.
- Sau khi tiêm Canci Chloride chó mẹ đỡ ngay các triệu chứng, dễ chịu, có thể truyền dung dịch đường Glucose 5-10% , hoặc dung dịch truyền Lactated Ringer (nước biển)vào tĩnh mạch.
3- Chăm sóc:
- Để chó mẹ nơi thoáng mát. Cho ăn nhẹ, uống sữa tươi, cháo thịt nạc...
- Nếu chó con đã tự ăn thức ăn được (trên 25 ngày tuổi) thì nên cai sữa tuyệt đối ngay.
- Nếu chó con còn non(
